Nebulizacja czy inhalacja?

Nebulizacja to proces przeprowadzenia płynnego roztworu leczniczego w formę aerozolu, który wdychany jest przez pacjenta, za pomocą nebulizatora. Często nebulizacja utożsamiana jest z inhalacją, jednak są to dwie różne techniki. Nebulizacja trwa dłużej, pozwala dotrzeć większej ilości substancji leczniczej do płuc pacjenta i jest prostsza niż inhalacja. Zmieniając czas trwania nebulizacji, możemy prosto modyfikować ilość wdychanej substancji [1].

W jaki sposób łatwo rozróżnić oba procesy? Zapamiętajmy, że przy nebulizacji to my sami aplikujemy odpowiedni płyn do komory nebulizacyjnej. Natomiast inhalacja przeprowadzana jest poprzez fabrycznie przygotowane inhalatory, do których co najwyżej wkłada się kapsułkę z substancją leczniczą.

Poniżej znajdziecie kilka porad dotyczących nebulizacji.

Jaki nebulizator wybrać?

W sklepach medycznych i aptekach mamy szeroki wybór nebulizatorów (czytaj więcej: Nebulizatory i inhalatory — przegląd urządzeń dostępnych na rynku). Ważne jest to, że urządzenia możemy podzielić na 3 typy:

• Ciśnieniowe (pneumatyczno-tłokowe) – są to klasyczne nebulizatory, gdzie czynnikiem generującym mgiełkę jest sprężone powietrze wytwarzane przez kompresor.
• Ultradźwiękowe – jak sama nazwa wskazuje, mgiełka wytwarzana jest poprzez ultradźwięki generowane przez specjalny, drgający kryształ. Minusem tych urządzeń jest fakt, że nie można rozpylać tu preparatów, takich jak:
  • leki w formie zawiesin (nie uzyska się jednorodnego dozowania leku),
  • antybiotyki,
  • biofarmaceutyki, np. enzymy (ryzyko rozkładu).
• Wibracyjne (membranowo-siateczkowe) – mgiełka do wdychania powstaje poprzez przeciskanie płynu przez siateczkę. Z tego względu, ten typ urządzenia może nie działać prawidłowo z substancjami o większej gęstości, np. kwasem hialuronowym [1].

Najbardziej bezpiecznym i uniwersalnym wyborem wydaje się być nebulizator ciśnieniowy.

Jak poprawnie przeprowadzić nebulizację?

Z racji szerokie wyboru sprzętu, poszczególne parametry mogą różnić się od siebie, dlatego zawsze najpierw warto przeczytać instrukcję. Są pewne aspekty, na które trzeba zwrócić uwagę, aby prawidłowo przeprowadzić nebulizację.

1. Minimalna i maksymalna objętość płynu

To pierwszy i jednocześnie najważniejszy aspekt. Każda komora nebulizacyjna ma określoną objętość martwą, poniżej której wytwarzanie mgiełki nie zachodzi lub jest nieefektywne. Zbyt duża ilość wlanego płynu również negatywnie wpłynie na efekt terapii. Najczęściej minimalna objętość podawanego leku wynosi 2 ml, a największa między 8 a 10 ml. W przypadku inhalacji solą fizjologiczną, która zwykle występuje w objętości 5 ml, jedna ampułka będzie idealne do inhalacji.

2. Szybkość zużywania leku

Im dłużej wdychamy mgiełkę, tym więcej leku dotrze do dróg oddechowych. Za “zużycie” leku odpowiada parametr określany jako średni czas inhalacji. Wynosi on około 0,2 do 0,4 ml/min.

3. Czas nebulizacji

Najczęstsze pytanie wśród pacjentów brzmi następująco: “Przez jaki czas należy przeprowadzać nebulizację?”. Wszystko zależy przepisanego leku i zaleceń lekarza, ale można powiedzieć, że średni czas to około 5 do 10 minut.

4. Kiedy rozpocząć, a kiedy zakończyć nebulizację?

Kolejny aspekt to moment rozpoczęcie i zakończenia nebulizacji. Powinniśmy kierować się tutaj pojawiającą się mgiełką. Po prawidłowym przygotowaniu urządzenia do pracy i jego włączeniu powinniśmy rozpocząć nebulizację w momencie pojawienia się mgiełki. Jeśli ona przestanie się generować i dojdzie do charakterystycznego “chlapania” płynu w komorze nebulizacyjnej, to jest to dla nas sygnał na zakończenie inhalacji [2].

Lepsza maska czy ustnik do nebulizacji?

W większości przypadków lepiej wybrać ustnik niż maskę do inhalacji. Dzięki ustnikowi generuje się mniejsze straty leku. Ważne, aby nie stosować masek podczas terapii wziewnymi glikokortykosteroidami (np. Nebbud, Benodil). Zwiększa to ekspozycję naszej skóry twarzy i oczu na sterydy, co może doprowadzić do podrażnień lub rozwoju grzybicy. Jeśli nie masz wyboru, to maskę z otworami po bokach stosuj jedynie do nebulizacji solą fizjologiczną, a do leków sterydowych wybierz maskę bez otworów! [3-5].

Maski do inhalacji są natomiast polecane w przypadku nebulizacji dzieci, osób z zaburzeniami świadomości, po tracheostomii lub pacjentów niewspółpracujących [4].

Jak oddychać podczas inhalacji?

Bardzo ważna jest także technika oddychania podczas nebulizacji. Pamiętaj, aby dokładnie objąć ustnik wargami. Jeśli używasz maski, to zadbaj o to, aby prawidłowo przylegała do twarzy. Podczas nebulizacji należy oddychać normalnie. Nie rób głębokich wdechów i wydechów. Nie przyspieszaj ani nie opóźniaj oddechu. Oddychaj normalnie.

Co zrobić po zakończeniu inhalacji?

Po zakończeniu inhalacji należy pamiętać o higienie własnej i urządzenia. Jeśli wykonywałeś nebulizację z użyciem, np. wziewnych glikokortykosteroidów, to koniecznie dobrze umyj ręce, twarz i wypłukaj usta. Dla bezpieczeństwa stosuj tę zasadę zawsze – niezależnie od leku, jaki używałeś do inhalacji!

Umyj także maskę lub ustnik, komorę nebulizacyjną i inne możliwe elementy. Stosuj się zawsze do zaleceń z instrukcji obsługi. Pamiętaj o tym, aby myć te części ciepłą wodą z, np. mydłem. Nie powinno się ich wycierać, a jedynie pozostawić do wyschnięcia.

Okresowa wymiana elementów!

Pamiętaj także o okresowej wymianie filtra powietrza w swoim urządzeniu. Przedział czasowy przeznaczony do wymianu elementu może róznić się względem producentów, dlatego sprawdź tę informację w instrukcji obsługi.

Czy inhalację można przedawkować?

Inhalacja to cudowny sposób na usunięcie zalegającej wydzieliny z górnych dróg oddechowych bądź farmakoterapię poważniejszych schorzeń. Jak często możemy ją wykonywać?

Jeśli inhalujesz się z użyciem soli fizjologicznej, to praktycznie nie ma ograniczeń. Natomiast należy uważać z bardziej stężonymi roztworami. Hipertoniczna sól zwiększa napływ wody, co pomaga rozbić zalegającą wydzielinę. Dodatkowo indukuje kaszel, a także obkurcza nabłonek, dzięki czemu lepiej nam się oddycha. Zbyt częsta inhalacja hipertonicznym roztworem może przesuszyć nabłonek, dlatego należy zachować umiar. Nie zaleca się także nebulizacji na wieczór. Można śmiało powiedzieć, że nebulizacja solą hipertoniczną raz dziennie przez kilka dni będzie odpowiednia i bezpieczna.

Jakiej soli użyć do rozcieńczenia innych leków?

Często lekarz zaleca rozcieńczyć, np. wziewny glikokortykosteroid (Nebbud) przed inhalacją. Pamiętaj, że nie można do tego używać zwykłej wody! Jedyne co można zastosować to izotoniczną sól fizjologiczną (0,9% NaCl).