Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD) lekarze rozpoznają u prawie każdego otyłego pacjenta. Jest najczęstszą chorobą wątroby. Na początek krótko przybliżę funkcję i rolę wątroby w organizmie człowieka. Jest to największy narząd, waży prawie 1,5 kg. W wątrobie zachodzą procesy produkcji ważnych dla człowieka substancji. Odtruwa i usuwa zbędnych substancje. Poza tym pełni 500 innych funkcji. Poza niealkoholowym stłuszczeniem wątroby występuje postać alkoholowa (AFLD). Jej przyczyną jest nadużywanie alkoholu. Jeśli pacjent spożywa dziennie więcej, niż porcję alkoholu (kobiet 20 g, mężczyźni 30 g na dobę z towarzyszącą insulinoopornością) wtedy lekarz klasyfikuje chorobę jako AFLD. Niestety obydwu postaciom nie towarzyszą objawy kliniczne. Dopiero przypadkowe badania USG rozpoznaje niealkoholowe stłuszczenie wątroby [1]. 

Diagnoza stłuszczeń wątroby

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby charakteryzuje się nadmiernym nagromadzeniem tłuszczu w wątrobie. Nie boli, dlatego trudno na wstępnym etapie je wykryć. Daje jedynie niespecyficzne objawy, czyli:

• ciągłe zmęczeni,
• uczucie dyskomfortu w prawym podżebrzu,
• rumień dłoniowy — zaczerwienienie wewnętrznej strony dłoni,
• pajączki naczyniowe — promieniście rozchodzące się czerwone zmiany skórne,
• zażółcenie białek oczu,
• żółtaki, czyli tłuszczowe narośla na powiekach,
• wodobrzusze — na etapie marskości wątroby.

Aby potwierdzić  niealkoholowe stłuszczenie wątroby, lekarze zlecają wykonanie następujących badań:

• USG,
• Elastografia wątroby,
• rezonans magnetyczny,
• gruboigłowa biopsja wątroby.

I podstawie wyników lekarz oblicza procent stłuszczenia. Jeśli wartość wartości wskaźnika jest powyżej 5% lekarz diagnozuje niealkoholowego stłuszczenia wątroby[2].

Postacie niealkoholowego stłuszczenia wątroby

Nazwa niealkoholowe stłuszczenie wątroby obejmuje kilka postaci.

Całkowicie odwracalne postacie stłuszczenia wątroby, czyli:

•  proste niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFL),
•  niealkoholowe zapalne stłuszczenie wątroby (NASH).

Oraz etapy nieodwracalne:

• stłuszczeniowa marskość wątroby,
• rak wątrobowokomórkowy.

Jeśli pacjent nie wprowadzi zmian w stylu życia, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, przejdzie w stan zapalny. Jeszcze postać odwracalną. Jednak dalsze trwanie w starych nawykach, spowoduje zwłóknienie wątroby (marskość), a nawet rozwój nowotworu wątroby. Obydwa rokują źle [1,2]. 

Większość przypadków niealkoholowego stłuszczenia wątroby występuje wraz z zespołem metabolicznym (Rys.1)

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby i zespół metaboliczny 

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby wiąże się z zespołem metabolicznym. A właściwie uważa się jako wątrobowy objaw zespołu metabolicznego. Z tego powodu coraz częściej do nazw wszystkich postaci dodaje się określenie metaboliczna, czyli metaboliczne niealkoholowe stłuszczenie wątroby (MALFD). Kojarzy to się z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Ponieważ pacjenci z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby częściej chorują na schorzenia sercowo-naczyniowe. Potwierdzają częstsze przypadki:

• miażdżycy naczyń,
• nadciśnienia tętniczego,
• stwardnienia płatków aortalnych,
• dysfunkcji rozkurczu serca,
• inne [2].

Czynniki ryzyka i powikłania 

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby występuje u 25% populacji na świecie, z czego:

• u 82% z chorych występuje otyłość,
• 72% ma podwyższona stężenie lipidów we krwi,
• 44% choruje na cukrzycę typu 2,
• 68% ma stwierdzone nadciśnienie.

Liczby wskazują, że choroba jest rozpowszechniona. Niektóre badania udowodniły, że do zatłuszczenia wątroby dochodzi po kilku tygodniach wysokotłuszczowej diety. A niektóre czynniki potęgują ryzyko choroby. Należą do nich

• wiek — u osób starszych NAFLD występuje częściej, niż u osób młodszych,
• BMI (powyżej 28 kg/m2) = otyłość brzuszna (obwód na wysokości pępka powyżej  > 96 cm u mężczyzn, powyżej 80 cm u kobiet),
• cukrzyca typu 2 lub stan przedcukrzycowy,
• nadciśnienie tętnicze,
• dyslipidemia,
• insulinooporność,
• zespól metaboliczny,
• nadużywanie alkoholu [1]. 

  

Leczenie niealkoholowego stłuszczenia wątroby

Leczenie postaci podstawowej i zapalnej całkowicie cofa chorobę. Dlatego pierwszym etapem powinna być redukcja masy ciała o 7-10% masy wyjściowej. Powodzenie redukcji zmniejszy stopień stłuszczenia wątroby oraz wygasi stany zapalne i uszkodzenia komórek. Oby osiągnąć ten etap pacjent powinien wprowadzić do diety zasady:

• zmniejszyć podaż posiłków (o 500-1000 kcal);
• Ograniczyć tłuszcze zwierzęce, na rzecz bogatych w Omega-3, czyli oliwa z oliwek i tłuste ryby;
• Całkowicie wyeliminować cukry proste, szczególnie fruktozę;
• Zwiększyć podaży źródeł błonnika, czyli warzyw, owoców jagodowych, ponieważ zawierają najmniej fruktozy. 

Najważniejsze to wprowadzić do planu aktywność fizyczną, przynajmniej 3-5 razy w tygodniu po min. 30 minut. Na początku można spacerować, jeździć na rowerze oraz wykonywać lekkie ćwiczenia z ciężarkami. 

Doświadczenia potwierdzają korzystny wpływ niektórych leków, ale badania nadal trwają. Są to:

• witamina E
• Metformina
• Statyny
• fibraty [2]