Kaszel może być jednak dokuczliwy i męczący, szczególnie w nocy. Często również znacząco wpływa na jakość życia pacjentów i ich rodzin. Kaszel jest zwykle następstwem infekcji górnych dróg oddechowych i ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni.

Jak ustaliło Włoskie Towarzystwo Alergologii i Immunologii Dziecięcej niemowlęta od 6. miesiąca życia, dzieci i młodzież z kaszlem mogą być bezpiecznie leczone za pomocą dobrze znanych leków, najlepiej nieuspokajających, takich jak lewodropropizyna i/lub naturalne związki, w tym miód, glicerol, i składniki pochodzenia ziołowego [2].

Często słyszymy pytanie, o rodzaj kaszlu. Należy pamiętać, że kaszel suchy może przekształcić się w mokry, gdy zwiększa się ilość wydzieliny z dróg oddechowych. Nawet w przypadku obecności wydzieliny z dróg oddechowych małe dzieci rzadko odkrztuszają plwocinę, dlatego preferowanym terminem jest kaszel mokry, a nie kaszel z odkrztuszaniem [3].

* informacje ze stron producentów

Syrop na suchy kaszel dla dzieci – jakie substancje powinien zawierać?

Lewodropropizyna jest skuteczna w łagodzeniu kaszlu zarówno u dzieci jak i dorosłych. Wykazuje silniejsze działanie w porównaniu z lekami przeciwkaszlowymi działającymi ośrodkowo (kodeina, dekstrometorfan) pod względem zmniejszenia intensywności i częstości kaszlu oraz wybudzeń nocnych [4]. Lewodropropizyna znajduje się w syropie Levopront.

Cytrynian butamiratu hamuje skurcz oskrzeli, przez co zmniejsza opór w drogach oddechowych i ułatwia oddychanie. Działa również przeciwzapalnie. Jest szybko wchłaniany po podaniu doustnym. Stężenie terapeutyczne osiąga po 5-10 minutach od podania, niezależnie od dawki [5]. Butamirat jest składnikiem syropu Supremin, Sinecod.

Jeśli chodzi o dekstrometorfan, Amerykańska Akademia Pediatryczna odradza jego stosowanie w leczeniu kaszlu u dzieci. Dekstrometorfan może być stosowany od 6. roku życia [4]. Działanie dekstrometorafanu jest porównywalne do miodu gryczanego w zakresie zmniejszania częstotliwości i nasilenia kaszlu oraz poprawy jakości snu. Miód nie jest zalecany dla dzieci w wieku poniżej pierwszego roku życia ze względu na ryzyko zatrucia. Może również powodować próchnicę, jeśli jest podawany co noc przez dłuższy czas [6,7].

Od lat kodeina jest stosowana jako substancja tłumiąca kaszel poprzez działanie na ośrodkowy układ nerwowy. Jednak dowody sugerują, że kodeina nie jest lepsza niż placebo w ostrym kaszlu u dzieci. Na podstawie niepokojących doniesień o profilu bezpieczeństwa, sugeruje się niestosowanie jej w przypadku kaszlu u dzieci [8]. W organizmie kodeina jest przekształcana w morfinę przez enzym CYP2D6. Niektórzy pacjenci określani jako „bardzo szybko metabolizujący CYP2D6” szybciej przekształcają kodeinę w morfinę. Jej wyższy poziom we krwi, może prowadzić do pojawienia się objawów zatrucia, takich jak trudności w oddychaniu [4]. 

EMA nadal ocenia dostępne dowody dotyczące stosunku korzyści do ryzyka leków zawierających kodeinę stosowanych w leczeniu kaszlu i przeziębienia u dzieci. FDA i MHRA odradzały stosowanie produktów OTC na kaszel i przeziębienie zawierających substancje o ośrodkowym działaniu u niemowląt i małych dzieci [4]. PRAC uznał, że chociaż działania niepożądane wywołane morfiną mogą wystąpić u pacjentów w każdym wieku, sposób przekształcania kodeiny w morfinę u dzieci w wieku poniżej 12 lat jest bardziej zmienny i nieprzewidywalny, co sprawia, że ta populacja jest szczególnie narażona na działania niepożądane [9].

Syrop na kaszel mokry dla dzieci – co powinien zawierać?

Nadmierne wydzielanie śluzu jest powszechnym objawem wielu ostrych i przewlekłych schorzeń układu oddechowego. Środki wykrztuśne rozrzedzają wydzielinę i wspomagają jej usuwanie z dróg oddechowych.

Gwajafenezyna wywiera bezpośredni wpływ na komórki nabłonka dróg oddechowych. Hamuje produkcję mucyny, zmniejsza lepkość śluzu i poprawia jego transport. Działanie gwajafenezyny nie ogranicza się do wpływania na konsystencję śluzu, ale także hamuje odruch kaszlu [10]. Jest składnikiem syropu Guajazyl.

Karbocysteina i acetylocysteina to leki o właściwościach mukolitycznych i wykrztuśnych, szeroko stosowane u dorosłych, ale także u dzieci. Acetylocysteina jest również stosowana jako dawca grup SH w przedawkowaniu leków, takich jak paracetamol. Wykazano również, że karbocysteina hamuje przyleganie bakterii i wirusów do komórek nabłonka rzęskowego in vitro. Ma właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne [11]. Acetylocysteina jest dostępna bez recepty pod nazwą Fluimucil, Nacesis, ACC.

Podczas przyjmowania amoksycyliny warto sięgnąć po syrop z karbocysteiną. Zwiększa ona stężenia antybiotyku w wydzielinie oskrzelowej (także ropnej). Szybkie działanie antybakteryjne przynosi znaczne korzyści terapeutyczne. Ponadto karbocysteina wykazała działanie antyadhezyjne względem wirusów i bakterii [12].

Erdosteina zmniejsza przyczepność bakterii i ma właściwości antyoksydacyjne. W badaniach farmakologicznych i klinicznych wykazano synergistyczne działanie erdosteiny z różnymi antybiotykami. Erdosteina zmniejszała częstość występowania oraz nasilenie kaszlu. Skuteczniej niż ambroksol zmniejsza przyleganie wydzieliny płucnej [13,14].

Ambroksol wywiera działanie sekretolityczne, przeciwutleniające i znieczulające. Ambroksol, jak i bromoheksyna powodują wzrost stężenia antybiotyków w płucach. Są skuteczne, dobrze tolerowane [13]. Znajduje się w następujących preparatach: Mucosolvan, Deflegmin Baby, Flavamed.

Co stosować na kaszel suchy lub mokry?

Preparaty zawierające substancje powlekające i nawilżające błonę śluzową będą pomocne zarówno przy kaszlu suchym jak i mokrym. U dzieci powyżej 6. miesiąca życia możemy zastosować syrop Petit Drill, którego głównym składnikiem jest glicerol. Podobne działanie wykazują syropy na bazie porostu islandzkiego jak np. Syrop Islandzki, który może być podawany już od 1. roku życia.

Jak możemy przeczytać w rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Pneumonologii Dziecięcej, w przypadku objawowego leczenia kaszlu u dzieci poniżej 2. roku życia, należy zachować szczególną ostrożność. Nie zaleca się stosowanie preparatów nawet posiadających rejestrację od danego wieku. Wynika to z niedostatecznych badań o skuteczności w tej grupie wiekowej oraz możliwości wystąpienia poważnych działań niepożądanych.

Należy wówczas zadbać o odpowiednie nawodnienie dziecka oraz odciąganie kataru, który spływając, powoduje kaszel. Pamiętajmy, że kaszel jest naturalnym odruchem obronnym często występującym w przebiegu przeziębienia. Ma on również charakter samoograniczający, dlatego nie powinien być hamowany [15].

Wykaz skrótów:

EMA – ang. European Medicines Agency – Europejska Agencja Leków;

PRAC – ang. Pharmacovigilance Risk Assessment Committee – Komitet ds. Oceny Ryzyka w ramach Nadzoru nad Bezpieczeństwem Farmakoterapii;

FDA – ang. Food and Drug Administration – Agencja Żywności i Leków;

MHRA – ang. Medicines and Healthcare products Regulatory Agency – Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych i Wyrobów Medycznych.