Testosteron

Co to jest testosteron?

Testosteron, a dokładnie 17β-hydroksy-4-androsten-3-on, jest podstawowym męskim steroidowym hormonem płciowym. Wytwarzany jest przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach pod wpływem hormonu luteinizującego, ale także w niewielkich ilościach w korze nadnerczy, jajnikach (jest on również potrzebny kobietom) czy łożysku. Jest on hormonem androgenicznym, czyli odpowiadającym za męskie cechy organizmu (z języka greckiego androgen oznacza „czyniący mężczyznę”).

W lecznictwie wykorzystywane są pochodne testosteronu takie jak jego estry. Mogą być stosowane doustnie lub jako iniekcja o powolnym uwalnianiu z tkanki mięśniowej. Normalny poziom testosteronu u mężczyzny to ok. 2,2–9,8 ng/ml krwi. Po trzydziestce poziom testosteronu powoli spada, a ok. 80 roku życia może wynosić nawet 50% tej wartości. O szybkości postępowania procesu decyduje stan zdrowia, styl życia czy sposób odżywiania [1,2].

Jak działa testosteron?

odpowiada za rozwój męskich narządów płciowych (jąder, pęcherzyków nasiennych, moszny, gruczołu krokowego, prącia);
stymuluje i utrzymuje funkcje seksualne, inicjację seksualną oraz odpowiada za prawidłowy przebieg spermatogenezy, czyli produkcję spermy;
bierze udział w procesach rozwoju cech męskich takich jak porost owłosienia, rozkład tkanki tłuszczowej czy kształtowanie męskich zachowań (skłonność do ryzyka, itd.);
wskazuje działanie anaboliczne (przerost komórek mięśniowych bez zwiększenia ich ilości) oraz stymuluje wzrost kości długich synergistycznie z hormonem wzrostu (proliferacja tkanki kostnej);
zwiększa produkcję czynników krzepnięcia, lipazy, kwasu N-acetyloneuraminowego, alfa-1-antytrypsyny (AAT), erytropoetyny i haptoglobiny, a zmniejsza stężenia globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG), transferyny, cholesterolu HDL i fibrynogenu [3].

Za niski testosteron – jakie może być przyczyny?

Niski poziom testosteronu u mężczyzn może mieć różne przyczyny. Jedną z najczęstszych przyczyn jest proces naturalnego starzenia się organizmu, który wpływa na zmniejszenie produkcji testosteronu. Inne przyczyny niskiego poziomu testosteronu mogą obejmować:

Zaburzenia hormonalne, takie jak zespół Klinefeltera czy zespół męskich jajników.
Choroby jąder, takie jak zapalenie jąder, torbiel jądra czy ich usunięcie chirurgiczne.
Przewlekłe choroby, takie jak cukrzyca, otyłość, choroba wątroby czy niewydolność nerek.
Przyjmowanie pewnych leków, takich jak sterydy anaboliczne, opioidy, leki przeciwdepresyjne czy chemioterapia1.
Stres i brak snu.

Warto podkreślić, że każdy mężczyzna jest inny i przyczyna niskiego poziomu testosteronu może być indywidualna. Ważne jest skonsultowanie się z lekarzem, który na podstawie odpowiednich badań dokładnie zdiagnozuje przyczynę i zaleci odpowiednie leczenie [4-6].

Objawy niskiego testosteronu. Jakie pojawiają się symptomy?

nie u wszystkich mężczyzn da się zaobserwować objawy obniżonego poziomu testosteronu we krwi;
oprócz wieku, zmniejszenie tego poziomu może być skutkiem przewlekłego stresu, palenia papierosów, nadużywania spożywania alkoholu czy chorób takich jak cukrzyca, miażdżyca, itd.;
sylwetka mężczyzny może stać się bardziej „kobieca”, zmniejsza się owłosienie na ciele, zarysowuje brzuch i piersi, biodra stają się bardziej okrągłe czy zmniejsza się rozmiar jąder;
może zmniejszyć się popęd seksualny, wystąpić apatia, niska samoocena czy przewlekłe zmęczenie [1,4].

Badanie testosteronu – czy jest konieczne? Jak wygląda?

Przed rozpoczęciem stosowania testosteronu zawsze zaleca się przeprowadzenie badań hormonalnych pod nadzorem lekarza. Badania te mają na celu ocenę poziomu testosteronu we krwi oraz innych wskaźników hormonalnych. Dlaczego jest to ważne?

Potwierdzenie niedoboru testosteronu: Przeprowadzenie badań hormonalnych pozwala na ocenę rzeczywistego niedoboru testosteronu. Objawy niedoboru testosteronu mogą być wynikiem innych problemów zdrowotnych lub czynników psychologicznych. Przez przeprowadzenie badań można wykluczyć inne przyczyny objawów i potwierdzić, czy faktycznie konieczne jest stosowanie testosteronu.
Dostosowanie dawki: Badania hormonalne pomagają określić optymalną dawkę testosteronu, której organizm potrzebuje. Każda osoba ma inną naturalną produkcję testosteronu, dlatego ważne jest, aby ustalić indywidualne zapotrzebowanie na testosteron i dostosować odpowiednią dawkę, która minimalizuje ryzyko skutków ubocznych.
Monitorowanie długoterminowych efektów: Przeprowadzenie badań hormonalnych przed rozpoczęciem terapii testosteronem pozwala na uzyskanie punktu odniesienia, który można wykorzystać do monitorowania długoterminowych efektów leczenia. Badania kontrolne będą wskazywać, czy dawka testosteronu jest skuteczna i czy konieczne jest dostosowanie dawki w celu utrzymania optymalnego poziomu hormonów.
Wykluczenie innych problemów zdrowotnych: Badania hormonalne mogą również posłużyć do wykluczenia innych problemów zdrowotnych, które mogą wpływać na produkcję testosteronu, takich jak zaburzenia tarczycy czy guzy hormonalnie aktywne. Wykrycie takich schorzeń jest ważne dla właściwego postawienia diagnozy i ustalenia odpowiedniej terapii [12,13].

Jak zwiększyć testosteron za pomocą leków?

Jak brać testosteron? Na pewno nie powinno się robić tego samodzielnie, bez żadnej kontroli lekarza oraz co najważniejsze, bez wskazań medycznych. Sterydy anaboliczne, do których należy również testosteron, są często wykorzystywane przez kulturystów, którzy chcą szybko zwiększyć przyrost mięśni.

Jako że preparaty zawierające testosteron dostępne są z przepisu lekarza, często takie osoby sięgają po preparaty z czarnego rynku. Należy jednak pamiętać, że takie zachowanie grozi poważnymi konsekwencjami. Produkty z nielegalnego źródła nie podlegają żadnym testom, w przeciwieństwie do produktów leczniczych znajdujących się w aptece. Dodatkowo często produkty niewiadomego pochodzenia są fałszowane, co tylko zwiększa ryzyko uszczerbku na zdrowiu czy nawet zagrożenia życia. Co więcej, już samo stosowanie testosteronu bez kontroli lekarza może mieć negatywny wpływ na płodność czy zwiększyć ryzyko zatorów i zakrzepów. Co gorsze, osoby stosujące sterydy anaboliczne często mają problemy z depresją lub nagłymi atakami agresji [2,4].

Przegląd preparatów z apteki na podniesienie poziomu testosteronu

Wszystkie preparaty zawierające testosteron są dostępne tylko i wyłącznie na receptę. Powinny one być stosowane tylko i wyłącznie pod kontrolą lekarza i zgodnie ze wskazaniami. Używanie testosteronu na własną rękę może mieć poważne konsekwencje zdrowotne! W aptekach znajduje się nie tylko testosteron w zastrzykach, ale również w żelach np. Androtop, Testavan czy Testim.

Testosteron w zastrzykach

Omnadren 250 iniekcja 250 mg/1 ml, produkt leczniczy na receptę

1 ml roztworu zawiera 30 mg propionianu testosteronu, 60 mg fenylopropionianu testosteronu 60 mg izokapronianu testosteronu i 100 mg dekanonianu testosteronu;
wskazaniem do stosowania leku u mężczyzn jest hipogonadyzm, czyli niedoczynność narządów płciowych oraz impotencja powodowana hipogonadyzmem, a u kobiet m.in. zaawansowany rak sutka wraz z przerzutami czy rak endometrium, czyli błony śluzowej macicy;
dawkowanie musi się odbywać zgodnie z zaleceniami lekarza;
lek może powodować bardzo dużo potencjalnych działań niepożądanych m.in. zatrzymanie wody w organizmie, zahamowanie wzrostu kości długich u osób młodych, toksyczny wpływ na wątrobę, stan zapalny i ból w miejscu wstrzyknięcia, a dodatkowo u mężczyzn może to być zanik jąder, zaburzenia produkcji plemników, przerost gruczołów piersiowych, u kobiet są to m.in. trądzik, łysienie typu męskiego, zaburzenia miesiączkowania czy brak owulacji [5].

Testosteronum prolongatum, roztwór do wstrzykiwań, 100 mg/1 ml ampułki, produkt leczniczy na receptę

1 ml roztworu do wstrzykiwań zawiera 100 mg testosteronu enantanu;
wskazaniem do stosowania leku jest u mężczyzn hipogonadyzm pierwotny i wtórny, zespół pokastracyjny, impotencja spowodowana hipogonadyzmem, a u kobiet zaawansowany rak sutka wraz z przerzutami czy rak endometrium;
dawkowanie musi się odbywać zgodnie z zaleceniami lekarza;
działania niepożądane zbliżone do preparatu Omnadren.

Jaki testosteron w tabletkach?

Jaki testosteron w tabletkach wybrać? Warto podkreślić, że nie istnieją tabletki z testosteronem, chociaż w aptece na takie hasło można dostać kilka preparatów. Co prawda nie są to stricte tabletki zawierające testosteron, ale tzw. boostery testosteronu. Ich funkcją jest stymulowanie organizmu do naturalnej produkcji większej ilości tego hormonu.

Suplementy diety dostępne w aptece nie będą miały analogicznego działania jak zastrzyki zawierające testosteron. Zawierają one m.in. dehydroepiandrosteron, który stymuluję produkcję testosteronu i innych silnych androgenów. Takie preparaty znajdują zastosowanie pomocniczo w przypadku m.in. andropauzy, zaburzeń erekcji, insulinoodporności, otyłości, zmniejszeniu odporności czy zaburzeniach pracy nadnerczy. Jednakże, branie takich tabletek nie przyniesie efektu w postaci przyrostu masy mięśniowej. Mają one zupełnie inne działania i wskazania.

Biosteron 25 mg tabletki, lek bez recepty

1 tabletka zawiera 25 mg dehydroepiandrosteronu (DHEA);
u kobiet zaleca się stosowanie jednorazowej dobowej dawki wynoszącej 5 mg (dawka maksymalna 25 mg), u mężczyzn odpowiednio 10 mg i 50 mg;
dawkę powinno ustalić się po konsultacji z lekarzem na podstawie wyników badań;
preparat stosowany jest w celu uzupełnienie niedoborów DHEA.

DHEA Eljot 25 mg tabletki powlekane, lek bez recepty

1 tabletka zawiera 25 mg DHEA;
zwykle stosowana dawka wynosi 1 tabletkę na dobę (najlepiej ustalić po konsultacji z lekarzem);
lek uzupełnia niedobory DHEA w organizmie.

Stymen 10 mg tabletki, lek bez recepty

1 tabletka powlekana zawiera 10 mg DHEA;
zwykle stosowana dawka to 1 tabletka na dobę;
preparat jest wskazany w leczeniu niedoboru DHEA u mężczyzn z potwierdzonym laboratoryjnie niedoborem DHEA.

Jak bezpiecznie stosować preparaty na podwyższenie poziomu testosteronu?

Oto kilka wskazówek, jak bezpiecznie stosować preparaty testosteronu:

Skonsultuj się z lekarzem: Zawsze ważne jest skonsultowanie się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania preparatów testosteronu. Lekarz może przeprowadzić odpowiednie badania i ocenić Twoje zdrowie, aby ustalić, czy testosteron jest odpowiedni dla Ciebie oraz ustalić odpowiednią dawkę.
Przestrzegaj zaleconej dawki: Ścisłe przestrzeganie zalecanej dawki testosteronu jest kluczowe dla minimalizacji ryzyka skutków ubocznych. Nigdy nie próbuj zwiększać dawki bez konsultacji z lekarzem. Zbyt wysokie stężenie testosteronu może prowadzić do działań niepożądanych.
Zastosuj się do zaleceń dotyczących sposobu podawania: Preparaty testosteronu są dostępne w różnych formach, takich jak zastrzyki, plastry na skórę, żele, kapsułki itp. Ważne jest, aby stosować się do zaleceń dotyczących sposób podawania jakie są określone dla danego preparatu. Przykładem może być stosowanie żelu na skórę rano lub przestrzeganie zaleceń dotyczących aplikacji plastra.
Regularnie sprawdzaj poziom hormonów: Regularne badania kontrolne są ważne, aby monitorować poziom testosteronu we krwi oraz inne wskaźniki zdrowotne. To pomoże ustalić, czy dawka testosteronu jest odpowiednia i czy nie ma potrzeby dostosowania terapii.
Monitoruj skutki uboczne: Bądź uważny na jakiekolwiek skutki uboczne, które mogą być związane ze stosowaniem testosteronu. Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepożądane działania, takie jak trudności z oddychaniem, obrzęki, problemy ze snem czy zmiany nastroju, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Jakie są skutki długotrwałego stosowania testosteronu bez nadzoru lekarza?

Długotrwałe stosowanie testosteronu bez nadzoru lekarza niesie ze sobą wiele ryzyk. Przede wszystkim, preparaty testosteronu, które są dostępne bez recepty, mogą być niebezpieczne, ponieważ nie podlegają testom ani badaniom. Nigdy nie można być pewnym, co dokładnie zawierają te preparaty, co może skutkować nieprzewidywalnymi efektami dla organizmu osoby, która je zażywa.

Stosowanie testosteronu bez nadzoru lekarza może prowadzić do różnych poważnych skutków ubocznych. Długotrwałe stosowanie może wpływać na hormonalną równowagę organizmu, powodując zmiany w układzie hormonalnym, a także niszcząc naturalną produkcję testosteronu przez organizm. Może to prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia płodności, zaburzenia erekcji, cukrzyca, miażdżyca, osteoporoza czy nadciśnienie.

Ponadto, nadmiar testosteronu może być również szkodliwy. Może doprowadzić do działań niepożądanych, takich jak agresja, problemy z zachowaniem, problemy z wątrobą, a nawet poważne problemy sercowo-naczyniowe. Dlatego zawsze ważne jest, aby stosowanie testosteronu odbywało się pod nadzorem lekarza. Lekarz może przeprowadzić odpowiednie badania, monitorować poziom testosteronu i dostosować dawkowanie w celu minimalizacji ryzyka powikłań i działań niepożądanych [11].

Jak naturalnie podnieść testosteron?

Oto kilka naturalnych metod, które mogą pomóc podnieść poziom testosteronu:

Zrównoważona dieta: Spożywanie dobrze zrównoważonej diety, która zawiera produkty bogate w cynk, witaminę D i zdrowe tłuszcze, może pomóc w podniesieniu poziomu testosteronu. Dobrym źródłem cynku są ostrygi, wołowina, drób i strączki. Witaminę D można dostać poprzez ekspozycję na słońce i spożywanie tłustych ryb oraz wzbogaconych produktów mlecznych. Zdrowe tłuszcze można znaleźć w awokado, orzechach i oliwie z oliwek.
Regularne ćwiczenia: Regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza trening siłowy lub podnoszenie ciężarów, została udowodniona jako metoda podnosząca poziom testosteronu. Warto włączyć do treningu ćwiczenia wielostawowe, takie jak przysiady, martwy ciąg i wyciskanie sztangi.
Właściwy sen: Dostateczna ilość wysokiej jakości snu jest niezbędna do utrzymania równowagi hormonalnej, w tym poziomu testosteronu. Celuj w 7-8 godzin snu dziennie.
Zarządzanie stresem: Przewlekły stres może negatywnie wpływać na poziom testosteronu. Codzienne stosowanie technik redukcji stresu, takich jak głębokie oddychanie, medytacja, joga lub uprawianie hobby, może pomóc w obniżeniu poziomu stresu i promowaniu równowagi hormonalnej.
Ograniczenie spożycia alkoholu: Nadmierne spożywanie alkoholu wiąże się z obniżonym poziomem testosteronu. Ograniczenie lub unikanie spożycia alkoholu może pomóc w utrzymaniu optymalnego poziomu hormonów.

Ważne jest jednak pamiętanie, że naturalne metody te mogą działać różnie na różne osoby, dlatego zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed wprowadzaniem znacznych zmian w stylu życia [7-10].

Podsumowanie

Gospodarka hormonalna organizmu, dopóki działa odpowiednio, daje szereg korzyści. Niestety czasami zdarza się tak, że pewne choroby jak np. hipogonadyzmem czy nowotwory np. zaawansowany rak sutka wraz z przerzutami, wymagają użycie substancji takich jak testosteron.

Używanie go jednak w celach zwiększenia masy po lekturze forów internetowych czy informacji w internecie typu „testosteron efekty po miesiącu”, może mieć bardzo poważne skutki zdrowotne. Faktycznie, w pierwszej chwili taka terapia może pozornie dać siłę i zwiększyć przyrost masy mięśniowej, jednak w dłuższej perspektywie — zaburza gospodarkę hormonalną organizmu, co prowadzi do problemów z wydzielanie endogennego testosteronu. Może to spowodować nawet zanik jąder. Dlatego należy pamiętać, aby tak silne preparaty brać tylko zgodnie ze wskazaniami i pod kontrolą lekarza. A już na pewno nie kupować szemranych preparatów niewiadomego pochodzenia.