Silybum marianum L. (Ostropest plamisty), to roślina lecznicza wykorzystywana w medycynie ludowej od wieków w leczeniu licznych chorób. Stosowano ją w schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego oraz jako odtrutkę na jad węża, toksyczne grzyby czy też nadmiar alkoholu. Ostropest plamisty był już w XVII wieku uprawiany w Europie i stosowany w lecznictwie jako środek wzmacniający wątrobę [1].

Najważniejszą substancją czynną w ostropeście jest sylimaryna. Jest silnym przeciwutleniaczem oraz środkiem hepatoprotekcyjnym. Składnik ten jest właściwie kompleksem różnych związków chemicznych, takich jak sylibiny A, sylibiny B, izosylibiny A, izosylibiny B oraz flawonoligantów [3].

Właściwości sylimaryny

Sylimaryna wykazuje działanie przeciwwłóknieniowe, immunomodulujące, przeciwzapalne oraz przeciwutleniające. Jej podanie skutkuje również zwiększeniem stężenia glutationu w wątrobie. Dzięki tym właściwościom w terapii zapalenia i marskości wątroby oraz doraźnie przy zatruciu grzybami (w warunkach szpitalnych). Sylimarynie przypisywane są również właściwości przeciwnowotworowe. Eksperci są jednak zdania, że konieczne jest znacznie więcej wiarygodnych badań klinicznych. Obecnie nie jest możliwe uznanie potencjału ostropestu plamistego w leczeniu lub zapobieganiu nowotworom [2].

Na podstawie badań farmakologicznych, uznano sylimarynę za bezpieczny ziołowy lek na wątrobę. Substancja ta podana w dawkach terapeutycznych nie wykazuje toksyczności. Głównymi zgłaszanymi działaniami niepożądanymi są bóle głowy, stany zapalne w obrębie przewodu pokarmowego oraz zmiany dermatologiczne [1].

Leki zawierające sylimarynę:

• Sylicynar — zawiera wyciąg suchy z ziela karczocha 140 mg i wyciąg suchy z łuski ostropestu 28,6 mg,
• Sylimarol Vita 150 — w składzie wyciąg suchy z łuski ostropestu plamistego 214,3 mg, witaminę B1 10 mg; witamina B2, 4 mg; witaminę B6 10 mg, witaminę PP 10 mg, pantotenian wapnia 4 mg,
• Sylimarol 70 — zawiera wyciąg suchy z łuski ostropestu plamistego 100 mg,
• Sylimarol 35 — w składzie wyciąg suchy z łuski ostropestu plamistego 50 mg

Badania naukowe potwierdzające działanie terapeutyczne

Istnieją badania kliniczne potwierdzające korzystne działanie ostropestu plamistego lub sylimaryny w leczeniu zapalenia i marskości wątroby lub zaburzeń dróg żółciowych. W jednym testów z udziałem pacjentów cierpiących na przewlekłe zapalenie wątroby poddawanych leczeniu mającemu na celu wzmocnienie układu odpornościowego, u osób przyjmujące sylimarynę zaobserwowano redukcję objawów chorobowych oraz poprawę jakości życia. Korzystny efekt działania substancji zawartych w ostropeście, wykazany w testach klinicznych I fazy wskazuje na to, że mogą być one pomocne w zapobieganiu zapaleniu wątroby oraz rakowi tego narządu [2]. 

W testach na zwierzętach aktywne składniki sylimaryny zaprezentowały działanie ochronne wobec wątroby przed uszkodzeniem przez toksyczne leki [4]. Jednocześnie w badaniach laboratoryjnych naukowcy wykazali, że substancja ta może wpływać na błonę hepatocytów, blokując przedostawanie się toksyn do komórek poprzez krążenie jelitowo-wątrobowe [5]. Doświadczenia in vitro na zwierzętach potwierdzają, że dwa składniki sylimaryny: sylibina A i B, są zdolne do hamowania proliferacji limfocytów T oraz uwalniania przez komórki odpornościowe cytokin prozapalnych. Dzięki temu przeciwdziałają stanowi zapalnemu wątroby i łagodzą dolegliwości [1] (czytaj także: WZW — 5 typów, które musisz znać).

WZW — 5 typów, które musisz znać