Poza wszechstronnością działania cechuje go niski koszt, łatwa dostępność oraz wysoka skuteczność przeciwko patogenom beztlenowym. Godne uwagi  jest również korzystne właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne metronidazolu oraz jego duży profil bezpieczeństwa. Aktualnie występuje w postaci doustnych tabletek, w formie past, maści, żeli i emulsji do stosowania miejscowego na skórę oraz jako globulki dopochwowe i roztwory do infuzji [1-3].

Metronidazol — lek przeciw pierwotniakom 

Metronidazol wykazuje przede wszystkim działanie pierwotniakobójcze i w związku znajduje zastosowanie w zakażeniach:

• pełzakiem czerwonki (Entamoeba histolytica) wywołującym pełzakowicę (inaczej zwana amebozą lub entamebozą). Najczęściej obserwuje się pełzakowicę jelitową powodującą chorobę jelitową. Spożycie inwazyjnej formy drobnoustroju — cysty, przyczynia się do niszczenia nabłonka jelita grubego. W konsekwencji powoduje ostre dolegliwości układu pokarmowego, tj.: krwistą biegunkę, silne bóle brzucha oraz objawy grypopodobne. Zalecana dawka metronidazolu u dorosłych to 250 mg 3 razy na dobę przez 5-10 dni [4,5].
• rzęsistkiem pochwowym (Trichomonas vaginalis) wywołującym przenoszoną drogą płciową rzęsistkowicę. Leczenie metronidazolem przeprowadza się oczywiście równocześnie u obojga partnerów seksualnych. Jest to pojedyncza dawka 2000 mg lub schemat 250 mg 3 razy na dobę przez 7 dni (ewentualnie 500 mg 2 razy na dobę przez 5-7 dni). U kobiet mają zastosowanie globulki dopochwowe w dawce 1000 mg raz do dwóch razy na dobę [2,4].
• ogoniastkiem jelitowym (Giardia lamblia) wywołującym giardiozę (lambliozę), która jest jedną z najczęstszych chorób biegunkowych u ludzi. Do zarażenia dochodzi na drodze fekalno-oralnej, a obecność drobnoustrojów wykazano u kotów, psów, zwierząt domowych i dzikich. Lekiem z wyboru jest metronidazol w dawce 250 mg 3 razy na dobę przez 5-7 dni lub 2000 mg raz na dobę przez 3 dni [4,6].

Metronidazol jako lek przeciwbakteryjny

Bakterie beztlenowe składają się na fizjologiczną florę błon śluzowych ludzi, a do najważniejszych ich źródeł w obrębie organizmu zalicza się:

• jamę ustną,
• przewód pokarmowy,
• skórę,
• żeński układ płciowy.

Stąd też w tych częściach najczęściej możemy spodziewać się zakażeń bakteriami beztlenowymi, gdzie powszechne zastosowanie znajduje metronidazol (czytaj także: Antybiotyki β-laktamowe — podstawa dzisiejszej antybiotykoterapii). Stosowany jest w:

• stomatologii — w ostrych zakażeniach okołozębowych (w postaci tabletek 500 mg 3 razy na dobę) oraz w ostrym wrzodziejącym zapaleniu dziąseł (250 mg 3 razy na dobę przez 3-7 dni). Znajduje zastosowanie również w postaci maści w leczeniu endodontycznym stanów zapalnych przyzębia przeprowadzanym przez stomatologa;
• ginekologii – w bakteryjnym zapaleniu pochwy w terapii doustnej (250 mg 2 razy na dobę przez 7 dni lub 2000 mg w dawce jednorazowej). W postaci globulek dopochwowych 1000 mg jednorazowo przed snem lub przez 2 dni;
• profilaktyce zakażeń pooperacyjnych (1000 mg w dawce jednorazowej, następnie 250 mg 3 razy na dobę do czasu głodówki przedoperacyjnej) [1,4].

https://leki.pl/lek/arilin-rapid/

Szerokie zastosowanie metronidazolu w zakażeniach mieszanych

Godne uwagi jest również zastosowanie metronidazolu w zakażeniach mieszanych, tj. wywołanych przez bakterie beztlenowe oraz tlenowe. Chemioteraputyk wchodzi w skład terapii eradykacyjnej (metronidazol, amoksycylina/klarytromycyna, omeprazol) Helicobacter pylorii u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy. Wówczas schemat dawkowania dla metronidazolu to 500 mg od 2 do 3 razy (zalecana dawka dobowa to 1500 mg) na dobę przez 7-14 dni [1,4].

Dodatkowo wykorzystywany jest również u pacjentów cierpiących na rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego. Jest to schorzenie powstałe przez wyjałowienie fizjologicznej flory bakteryjnej jelita grubego na skutek przewlekłej antybiotykoterapii. Przyczynia się to bezpośrednio do namnożenia beztlenowych bakterii Clostridium difficile. Jednak popularność i skuteczność metronidazolu w leczeniu schorzenia spada. Przyczyną jest przede wszystkim rozwój oporności bakterii na antybiotyk (czytaj także: Antybiotyki makrolidowe — czym są i jak działają?). Dlatego skłoniło to środowisko naukowe do poszukiwania alternatywnych terapii. Aktualnie dobre wyniki u pacjentów osiągane są przez podawanie wankomycyny lub tolevameru. Tolevamer to doustny polistyrenosulfonian potasowo-sodowy, niestety jeszcze niedostępny powszechnie na rynku [1,4,7].

Antybiotyki makrolidowe — czym są i jak działają?

Metronidazol, w postaci doustnych tabletek oraz roztworów do infuzji, znajduje także zastosowanie w bakteryjnych, szpitalnych i pozaszpitalnych zakażeniach w obrębie jamy brzusznej (najczęściej w połączeniu z antybiotykami z grupy cefalosporyn). Najnowsze doniesienia naukowe potwierdzają większą skuteczność leczenia pacjentów z zakażeniami w obrębie jamy brzusznej za pomocą metronidazolu i cyprofloksacyny w porównaniu do terapii za pomocą antybiotyków beta-laktamowych [1,4].

https://leki.pl/lek/metronidazol-05-polpharma/

Metronidazol w preparatach miejscowych

Skuteczność metronidazolu w terapii trądziku różowatego wykazano po raz pierwszy w latach 80. XX wieku. Od tego czasu, obok preparatów z kwasem azelainowym, wciąż stanowi podstawę terapii miejscowej rosacea. Dlatego w aptece możemy spotkać szereg postaci farmaceutycznych do stosowania zewnętrznego z metronidazolem w składzie. Występuje w postaci żelu, kremu i emulsji (w stężeniu 0,75% lub 1%). Wskazany jest w leczeniu grudek, krost oraz rumienia u pacjentów ze zdiagnozowanym trądzikiem różowatym. Co ciekawe, w 2006 roku wykazano, że postać leku nie jest istotnie związana z jego skutecznością. Metronidazol w kremie, żelu lub emulsji wykazał podobną skuteczność terapeutyczną niezależnie od stężenia. Podczas badania pacjenci stosowali preparaty o stężeniu 0,75% dwa razy na dobę, natomiast produkty lecznicze zawierające 1% metronidazolu raz na dobę [8].

W dermatologii stosuje się również metronidazol w żelu (0,01%). Najczęściej znajduje zastosowanie w terapii trądziku różowatego. Często możemy się spotkać też z jego wykorzystaniem w terapii wyprysku łojotokowego, mieszanych zakażeń bakteryjnych skóry twarzy lub zapalenia skóry wokół ust (dermatitis perioralis). Cienką warstwę żelu nakłada się na zmiany skórne dwa razy na dobę przez maksymalnie 3-4 miesiące [9].