Czy występuje u Ciebie insulinooporność? 

Im wcześniej zadasz sobie to pytanie, tym lepiej. Przede wszystkim dlatego, że najczęściej insulinooporność jest odwracalna i dzięki temu masz szansę uciec przed rozwojem cukrzycy. Możesz spróbować samodzielnie rozpoznać u siebie objawy. Nie jest to trudne, ponieważ są dość charakterystyczne. Jeśli ich większość występuje u Ciebie, to duże prawdopodobieństwo, że organizm coraz słabiej radzi sobie z dużym stężeniem insuliny we krwi. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest nadwaga i otyłość. Lekarz już na podstawie wywiadu oceni, czy występuje u Ciebie insulinooporność. Może zlecić wykonanie dodatkowych badań, ale to nie jest częsta praktyka. Na ich podstawie będzie można określić stopień zaawansowania schorzenia [1].

Doustny test tolerancji glukozy

Aby zdiagnozować insulinooporność, należy zbadać stężenia glukozy i insuliny w osoczu krwi. Sam poziom glukozy, mierzony w warunkach domowych, jest niewystarczający (czytaj także: Glukometr — jak przeprowadzić pomiar glikemii?). Jedynie badanie w specjalistycznych laboratoriach, pod ścisłą kontrolą dają pełny obraz sytuacji. Do diagnozy schorzenia stosuje się doustny test tolerancji glukozy (OGTT). Test polega na wypiciu roztworu glukozy i zbadaniu jej stężenia w określonych jednostkach czasowych. Jednocześnie kontroluje się poziom insuliny. Badanie wymaga przygotowania. Przede wszystkim rezygnacji z restrykcyjnych diet oraz odstawienia ewentualnych leków. Szczególnie preparatów metforminy (Siofor, Avamina, Formetic, Metformax, Glucophage).

W przypadku glukozy na czczo normy są ściśle określone. Natomiast dla insuliny normy mają dużą rozpiętość. Każde laboratorium ma inne. W Polsce przyjmuje się najczęściej wynik do 10 [2].

Tabela 1. Normy stężeń glukozy i insuliny na czczo.

Narzędzia do oceny insulinooporności 

Dzięki  doustnemu testowi tolerancji glukozy otrzymasz dane, które można wykorzystać do oceny stopnia zaawansowania insulinooporności. Do tego służą specjalne wskaźniki. Najczęściej używanym jest wskaźnik HOMA-IR (ang. Homeostasis Model Assessment)

Wystarczy wyniki z pierwszego pobrania podstawić do wzoru. Należy zwrócić uwagę na jednostki, w której podana jest glukoza.

Wartość wskaźnika, od którego rozpoznaje się insulinooporność, wynosi 2,0-2,5. Generalnie stosuje się zasadę, im mniejszy wskaźnik HOMA-IR, tym większa wrażliwość tkanek na insulinę. I tym samym mniejsza oporność na insulinę i mniejsze ryzyko rozwoju cukrzycy.

Niektóre źródła podają, że wynik już powyżej 1,0 jest niepokojący. Tym bardziej że pacjent zgłosił lekarzowi objawy, wskazujące na osłabienie działania insuliny [1,3].

Inne wskaźniki insulinooporności

Wskaźnik Quicki (ang. Quantitative Insulin Sensitivity Check Index)

Jest bardzo podobny do HOMA-IR. Do jego obliczenia wystarczą wyniki stężenia glukozy i insuliny z pierwszego pomiaru testu OGTT. Jest rzadziej stosowany, ponieważ wzór jest skomplikowany. Dlatego diagności stosują kalkulatory dostępne online. W przypadku Quicki zachodzi zależność, że im niższa wartość, tym silniejsza insulinooporność. Przy wartości mniejszej niż 0,34 rozpoznaje się insulinooporność.

Wskaźnik Matsudy

Podobnie do poprzedniego, wskaźnik Matsudy używa się rzadziej, niż Homa. Wzór jest również skomplikowany i warto skorzystać ze specjalnego kalkulatora.  Zasadniczą różnicą między omawianymi wcześniej indeksami a wskaźnikiem Matsudy, jest używanie danych z dowolnej liczby pomiarów. Może to być stężenie glukozy i insuliny z czasu zero, po godzinie, dwóch lub dowolnie, jak zleci lekarz. W tym przypadku wartość Powyżej 4,7 wskazuje na insulinooporność. Osoby leczone inhibitorami SGLT-2 (Forxigra, Xigduo, Jardance) powinny zgłosić to w laboratorium.

Klamra metaboliczna

Polega na pomiarze ilości glukozy potrzebnej do utrzymania jej stałego stężenia we krwi. Jednocześnie pacjent otrzymuje insulinę dożylnie. Jest to skomplikowane badanie, dlatego używa się go tylko na potrzeby badań naukowych [1-3].

Wyniki mojego testu obciążenia glukozą 

Dla ilustracji przedstawiam wyniki badania OGTT, który wykonałam w lipcu 2020 r.

Tabela 2. Moje  wyniki glikemii i insulinemii na czczo oraz doustnego testu obciążenia glukozą. 

Na podstawie danych z badania, obliczyłam wskaźniki insulinooporności.

Tabela 3. Wskaźniki insulinooporności obliczone na podstawie danych z tabeli 2. 

Interpretacja wyników zawsze należy do personelu fachowego. Dlatego, gdy dysponujesz wynikami OGTT należy skonsultować się z lekarzem. Im wcześniej, tym lepiej, ponieważ na wczesnym etapie insulinooporność jest odwracalna [1].