Czym jest szpiczak mnogi?

Szpiczak mnogi, zwany również szpiczakiem plazmocytowym, jest nadmiernie i nieprawidłowe mnożenie się komórek plazmatycznych (komórki produkujące przeciwciała). Komórki szpiczaka  produkują nieprawidłowe białko, które jest przeciwciałem lub fragmentem przeciwciała. Szpiczak jest jednym z częstszych nowotworów układu chłonnego u dorosłych. Średnia zachorowalność wynosi ok. 1-8 przypadków na 100 tysięcy mieszkańców rocznie (więcej przypadków odnotowuje się na zachodniej półkuli). Dodatkowo nowotwór ten częściej dotyka mężczyzn niż kobiety oraz niezwykle rzadko rozpoznaje się go u osób poniżej 30. roku życia. Najczęściej dotyczy pacjentów powyżej 50. roku życia [1].

Jakie są objawy szpiczaka mnogiego?

Wielu pacjentów cierpiących na szpiczaka mnogiego nie ma żadnych objawów w początkowej fazie choroby. Z kolei najczęściej występujące objawy tego nowotworu to m.in.:

• ból kości, (odczuwalny z reguły w żebrach lub biodrach);
• podwyższony poziom wapnia we krwi;
• zawroty i bóle głowy, niewyraźne widzenie;
• nawracające infekcje;
• uszkodzenie nerwów;
• łatwo łamiące się kości;
• problemy z prawidłową pracą nerek;
• siniaki i krwawienia [1].

Gdzie najlepiej leczą szpiczaka?

W Polsce każdego roku diagnozowanych jest ok. 2000 pacjentów w kierunku wystąpienia u nich szpiczaka mnogiego. Obecnie średnia długość życia po diagnozie wynosi od 7 do 10 lat, ale okres ten ciągle wydłuża się, ze względu na pojawianie się coraz to nowych terapii. W chwili obecnej wykorzystuje się najczęściej takie substancje jak bortezomib, lenalidomid, carflilzomib, pomalidomid, datatumumab czy terapie auto-przeszczepiania szpiku kostnego. Dlatego ważne, jest, aby jak najszybciej udać się do specjalistycznego ośrodka, gdzie lekarze będą w stanie zająć się pacjentem w najlepszy możliwy sposób. Nie warto odkładać decyzji o leczeniu, może to znacznie przedłużyć długość życia.

Czy istnieje lek na szpiczaka mnogiego?

Niestety, w chwili obecnej nie istnieje skuteczny lek mogący z powodzeniem wyleczyć szpiczaka mnogiego. Leczenie pozwala jednak na znaczną poprawę jakości życia pacjentów oraz kontrolę objawów. Co więcej, intensywne poszukiwanie nowych terapii odbywa się bez przerwy w wielu laboratoriach na świecie. Wprowadzanie coraz to nowszych leków daje nadzieję, na skuteczniejszą walkę z tym nowotworem w przyszłości [1].

Szpiczak mnogi — leczenie niekonwencjonalne. Co warto stosować?

Ponieważ szpiczak plazmocytowy jest aktualnie nieuleczalnym złośliwym nowotworem układu krwiotwórczego, wielu pacjentów decyduje się na alternatywne leczenie. Należy tutaj bardzo uważać, w szczególności jeżeli osoby świadczące tego typu usługi namawiają do zaprzestania korzystania z medycyny konwencjonalnej. Należy pamiętać, że leczony w odpowiednim sposób szpiczak mnogi pozwala na przeżycie nawet 10 lat, a okres ten się wydłuża, dzięki coraz to nowszym terapiom. Z drugiej strony, pacjenci, którzy nie są leczeni, z reguły umierają w ciągu roku lub dwóch, dlatego warto podjąć walkę oraz szukać nowszych terapii. Na całym świecie prowadzone jest wiele badań klinicznych, do których poszukiwani są pacjenci [1].

Najnowszy lek na szpiczaka mnogiego — przegląd nowych terapii

Testy kliniczne talquetamabu w terapii szpiczaka mnogiego miały pozytywny efekt u 73% pacjentów. Co więcej, nie raportowano poważnych działań niepożądanych. Talquetamab wykazywał skuteczność również u pacjentów, u których nowotwór był oporny na wszystkie zatwierdzone dotychczas terapie, ponieważ oddziałuje on na inny cel — obecny na komórkach raka receptor znany jako GPRC5D. Metoda leczenia jest oparta na tzw. dwuspecyficznych przeciwciałach, które przyłączają się tak samo do limfocytów T pacjenta, jak i do rakowych komórek w szpiku. Dzięki temu przeciwciała nakierowują limfocyty na niszczenie chorych komórek [2].

Pod koniec 2022 roku Europejska Agencja Leków (EMEA) dopuściła do obrotu w Unii Europejskiej lek o nazwie handlowej Tecvayl. Jest wskazany do stosowania u dorosłych pacjentów z nawrotowym i opornym na leczenie szpiczakiem mnogim. W skład tego produktu leczniczego wchodzi substancja o nazwie teklistamab. Jest to przeciwciało monoklonalne, które działa jednocześnie na dwa białka. Pierwszym z nich jest białko zwane antygenem dojrzewania komórek B (BCMA), które jest obecne na powierzchni komórek szpiczaka mnogiego. Z kolei drugie białko to CD3, obecne na limfocytach T. Dzięki takiemu połączeniu lek aktywuje komórki T w celu zabicia komórek szpiczaka mnogiego [3].

W 2021 r. FDA zarejestrowała terapię anty-BCMA wykorzystującą technologię CAR-T cells w leczeniu szpiczaka mnogiego na terenie Stanów Zjednoczonych. Niedługo później EMEA warunkowe dopuściła do obrotu na terenie UE terapii lek Abecma (idecabtagene vicleucel; ide-cel) do leczenia nawrotowego i opornego szpiczaka mnogiego. Jest to pierwsza w klasie immunoterapia skierowana przeciw antygenowi dojrzewania limfocytów B (BCMA), która wykorzystuje chimeryczny receptor antygenowy (CAR) limfocytów T. W badaniu klinicznym tego leku aż trzy czwarte uczestników miało odpowiedź na leczenie tą terapią, a u 28% zaobserwowano odpowiedź całkowitą [4].

Podsumowanie

Szpiczak mnogi jest nowotworem, na którego do chwili obecnej nie wymyślono skutecznej terapii, która pozwoli na jego całkowite wyleczenie. Niemniej jednak wprowadzanie coraz to nowszych terapii znacząco poprawia sytuację pacjentów. Z tego względu warto szukać nowatorskich terapii. Na świecie odbywa się wiele badań klinicznych, które mogą pomóc wielu pacjentom.