Przyczyną rosnącej antybiotykooporności jest nadużywanie i niewłaściwe stosowanie antybiotyków przez ludzi na całym świecie, a także ich powszechne stosowanie w hodowli zwierząt. W efekcie w środowisku, w którym żyjemy, pojawiły się szczepy bakterii opornych na działanie powszechnie do tej pory stosowanych antybiotyków. Z tego względu coraz częściej w zwalczaniu infekcji bakteryjnych stosuje się preparaty pochodzenia naturalnego, które mają zdolność do hamowania wzrostu patogenów, a także wykazują działanie immunomodulujące. Jedną z takich substancji jest wyizolowana z mleka — laktoferyna [1,2].

Laktoferyna — białko powszechnie występujące u ssaków

Laktoferynę zalicza się do białek z grupy transferyn, które cechuje duże powinowactwo do żelaza. Wytwarzają ją wszystkie ssaki. Jego największe ilości produkują przede wszystkim neutrofile, będące składnikiem krwi oraz komórki nabłonkowe. Największe ilości laktoferyny obecne są w:

• siarze i mleku matki;
• łzach;
• ślinie;
• wydzielinach błony śluzowej układu: pokarmowego, oddechowego oraz moczowo- płciowego;
• płynach stawowych;
• płynie mózgowo- rdzeniowym;
• woskowinie usznej.

Dzięki temu, że największe ilości laktoferyny znajdują się w wydzielinach błon śluzowych ssaków, stanowi ona istotny element naturalnej bariery ochronnej organizmu [3,4].

Działanie immunomodulujące

Istotną rolą laktoferyny dla funkcjonowania organizmu jest jej zdolność do modulowania funkcji układu odpornościowego. Jest to możliwe dzięki plejotropowemu działaniu, na które składa się:

• zdolność do aktywacji komórek prezentujących antygen, np. limfocytów T i B, makrofagów, komórek dendrytycznych.
• pobudzanie wydzielanie cytokin prozapalnych, a także zwiększanie ich aktywności fagocytarnej;
• dzięki dużemu powinowactwu do żelaza zmniejszanie jego dostępność dla bakterii patogennych, przez co zapobiega ich namnażaniu [3,5] (czytaj też: 10 sposobów na wzmocnienie odporności).

Laktoferyna i jej działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe oraz przeciwgrzybicze

Oprócz działania immunomodulującego ważną właściwością laktoferyny jest jej działanie przeciwko drobnoustrojom. Omawiane białko wpływa na zwiększenie ruchliwości komórek bakterii. Skutkiem tego utrudnione jest tworzenie przez nie biofilmu, a tym samym adhezja i kolonizacja zainfekowanego organizmu. Zmniejsza to nie tylko prawdopodobieństwo rozwoju zakażenia, ale i zwiększa skuteczność działania zastosowanego antybiotyku. Jest to niezwykle istotne w przypadku infekcji bakteriami opornymi na działanie antybiotyku.

Laktoferyna ma również zdolność do hamowania replikacji wirusów. Szczególnie jest skuteczna w inhibicji namnażania wirusów grypy, adenowirusów, czy syncytialnego wirusa oddechowego.  Co więcej, laktoferyna ma zdolność do hamowania działania odwrotnej transkryptazy, dzięki czemu znajduje zastosowanie jako substancja spowalniająca postęp infekcji wywołanej, m.in. przez wirusa HIV [2,3].

Laktoferyna również wykazuje działanie przeciwgrzybicze. Ma ona zdolność do łączenia się ze ścianą komórkową grzybów, wpływając na ich dezintegrację. Z tego względu może ona z powodzeniem być stosowana jako substancja wspomagająca leczenie zakażeń grzybiczych (czytaj też: Grypa — lepiej zapobiegać czy leczyć?) [3].

Laktoferyna w mleku matki

Laktoferyna jest bardzo ważnym składnikiem siary — mleka matki podawanemu noworodkowi w pierwszych dniach jego życia. Właśnie to białko w dużej mierze odpowiada za naturalną odporność dziecka. Jego niedobór natomiast stwierdza się u dzieci, które od pierwszych dni karmi się modyfikowanym mlekiem. Dodatkowe, jest ono często wzbogacone o żelazo, które staje się pożywką dla patogenów (czytaj też: 7 powodów, dla których warto karmić dziecko piersią) [3,6].

Laktoferyna bez wątpienia jest białkiem o plejotropowych właściwościach. Dzięki jej właściwościom przeciwbakteryjnym należy rozważyć jej stosowanie w trakcie antybiotykoterapii, w celu zwiększenia jej skuteczności. Co więcej, dzięki działaniu immunomodulującemu jest ona wskazana u osób z obniżoną odpornością oraz w stanach zwiększonego ryzyka wystąpienia infekcji. Należy również pamiętać, że laktoferyna dostarczana z mlekiem matki jest białkiem odpowiedzialnym za odporność noworodka w pierwszych dniach jego życia.

Przykładami preparatów zawierających w swoim składzie laktoferynę są: Laktoferyna — kapsułki i saszetki oraz  Immuneral (dostępny w saszetkach).

Laktoferyna — jak długo można ją stosować?

Nie ma dokładnych wytycznych odnośnie tego jak długo można stosować laktoferynę. Substancja dostała certyfikat GRAS (Generally recognized as safe) przez Amerykańską Agencję do spraw żywności i leków (FDA). W związku z tym jest substancją bezpieczną do stosowania. Długość terapii warto dostosować do swoich własnych potrzeb. Minimalny czas stosowania nie powinien wynosić krócej niż dwa tygodnie. Niektórzy producenci preparatów z laktoferyną zalecają przerwę na dwa tygodnie przed ponownym zastosowaniem leku. W przypadku dużych spadków odporności można powtarzać cykle stosowania laktoferyny.

Laktoferyna dla dzieci

Laktoferyna jak najbardziej nadaje się do wzmacniania odporności u dzieci, zwłaszcza dla tych, które w okresie niemowlęcym nie żywią się mlekiem matki. Na rynku farmaceutycznym znajdziemy preparaty dostosowane dla najmłodszych. Są to preparaty w formie kropel, gdzie sam producent nie określa dolnej granicy wieku. Jako że niemowlęta są bardziej narażone na liczne patogeny chorobotwórcze, krople można podawać u najmłodszych dzieci, oczywiście, jeśli istnieje taka konieczność. Karmione mlekiem matki, które samo w sobie zawiera laktoferynę, zdrowe niemowlęta nie muszą przyjmować laktoferyny.