Wiesiołek to popularna i powszechnie występująca w Polsce roślina. Surowcem jest olej pozyskiwany z nasion wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis L.) lub wiesiołka dziwnego (Oenothera paradoxa). Jego dobroczynne działanie prozdrowotne jest wynikiem jego unikatowego i bogatego składu. Ponad 85% oleju stanowią NNKT, czyli nienasycone kwasy tłuszczowe. Ponadto olej z wiesiołka zawiera wiele mikroelementów, takich jak cynk, selen, magnez, wapń oraz związki aktywne — fitosterole, polifenole, czy aminokwasy. Dzięki takiemu wyjątkowemu składowi znalazł on zastosowanie w kosmetologii, jako składnik kremów i balsamów, ale również w leczeniu uciążliwych dolegliwości, wynikających z zaburzeń równowagi hormonalnej u kobiet [1,2].

Jakie składniki zawiera olej z wiesiołka?

Zdecydowana większość dobroczynnych działań oleju z wiesiołka związana jest z obecnością kwasu gamma-linolenowego (GLA). W zależności od drogi aplikacji może on wykazywać różnorakie działanie. Podany na skórę w formie kremu, przechodzi do warstwy rogowej naskórka, poprawiając jego ukrwienie oraz nawilżenie. Po zastosowaniu doustnym dociera znacznie głębiej, bo aż do skóry właściwej. Tam wzmacnia jej struktury i zapobiega utracie wody. Dodatkowo stanowi on ochronę przed wnikaniem bakterii, alergenów oraz toksyn przez powłoki skórne [1,3-4].

Olej z wiesiołka – właściwości

Chociaż olejowi z wiesiołka nie można odmówić naprawdę unikatowego składu, to historie i mity, które wokół niego narosły pozostawiają wiele do życzenia. Niewątpliwie NNKT, czyli główny składnik tego surowca, mają naprawdę szerokie i prozdrowotne działanie, niemniej warto skupić się na faktach i badaniach, a nie na zasłyszanych teoriach i plotkach.

Tradycyjnie olej z wiesiołka jest zalecany na problemy skórne, takie jak:

• AZS,
• łuszczyca,
• sucha lub podrażniona skóra.

Dotykają one pacjentów niezależnie od ich wieku i płci. Tymczasem nasz tytułowy olej z wiesiołka rzekomo rozwiązuje tzw. kobiece problemy, w tym:

• ból i tkliwość piersi,
• dolegliwości okresu okołomenopauzalnego,
• zespół napięcia przedmiesiączkowego,
• bolesne i obfite miesiączki,
• suchość pochwy,
• inne zaburzenia na tle nieprawidłowej równowagi hormonalnej,
• ”twardą” szyjkę macicy pod koniec ciąży.

Ta lista wygląda naprawdę imponująco, jednak przyjrzyjmy się bliżej badaniom naukowym [1-4].

Olej z wiesiołka, a AZS i łuszczyca

AZS i łuszczyca to wyjątkowo uciążliwe dolegliwości (Czytaj także: Atopowe zapalenie skóry – kilka faktów i praktycznych porad). Do tej pory nie ma jednego, skutecznego narzędzia, które pozwoliłoby się z nimi ostatecznie uporać. Jednakże w ostatnim czasie ukazały się badania naukowe twierdzące, jakoby kwas gamma-linolenowy (jeden ze składników oleju z wiesiołka) znacznie redukował świąd i rumień, a także łuszczenie u badanych pacjentów. Wniosek płynący z tych publikacji był jasny — olej z wiesiołka może faktycznie łagodzić objawy łuszczycy. W przypadku AZS sytuacja już nie wygląda tak optymistycznie. Stosowanie GLA u chorych na atopowe zapalenie skóry nie przyniosło żadnego istotnego efektu. Niemniej, warto podkreślić, że naukowcy nie są zgodni co do ostatecznego wniosku na temat stosowania oleju z wiesiołka w przebiegu AZS — obszar ten zdecydowanie wymaga dalszych badań [1,4].

Czy olej z wiesiołka odmładza?

Wszystko, co zyskuje miano eliksiru młodości, szybko staje się tematem numer jeden wśród pasjonatów i znawców kosmetologii. Nie inaczej jest w przypadku oleju z wiesiołka. Liczne badania zgodnie wskazują, że już kilkumiesięczna kuracja olejami bogatymi w kwas gamma-linolenowy, w tym olejem z wiesiołka, wyraźnie zmniejsza suchość skóry, nawilża ją, ogranicza podrażnienia i spowalnia procesy starzeniowe [1].

Olej z wiesiołka na bolące i tkliwe piersi

Mastalgia, czyli okresowe bóle piersi, to przypadłość, która dotyka aż 70% kobiet. Może ona mieć różne nasilenie i w mniejszym lub większym stopniu utrudniać codziennie funkcjonowanie. Dostępne badania naukowe potwierdzają tezę, jakoby suplementacja olejem z wiesiołka znacznie zmniejszałą dolegliwości bólowe piersi. Niestety, w literaturze naukowej łatwo znaleźć badania przeczące tej tezie i o przeciwstawnych wnioskach. W związku z tym nie da się jednoznacznie stwierdzić, czy surowiec ten faktycznie działa w tym obszarze [5].

Zespół napięcia przedmiesiączkowego

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) pojawia się w drugiej fazie cyklu i objawia się m.in. obniżonym nastrojem, lękami, uczuciem napięcia i/lub rozdrażnienia, bólem i obrzmieniem piersi oraz bólem w okolicach podbrzusza. W celu złagodzenia tych nieprzyjemnych dolegliwości można posiłkować się z olejem z wiesiołka. Badania naukowe zgodnie twierdzą, że aby terapia ta była skuteczna, powinna trwać przynajmniej dwa cykle menstruacyjne [4] (Czytaj także: Bardzo bolesne miesiączki – jak złagodzić bóle miesiączkowe?).

Olej z wiesiołka na objawy menopauzy

Jedną z częstszych metod radzenia sobie z przykrymi objawami okresu menopauzalnego jest stosowanie terapii hormonalnej. Tymczasem, coraz większa rzesza pacjentek sięga także po naturalne preparaty. Popularnym wyborem są kapsułki z olejem z wiesiołka, którego sława o cudownych właściwościach obiegła już cały świat. Tymczasem okazuje się, że w publikacjach naukowych na próżno szukać doniesień potwierdzających jego cudowne działanie. Liczne badania wskazują, że olej z wiesiołka nie zapewnia żadnych korzyści w łagodzeniu objawów menopauzy. Niemniej, warto podkreślić, że większość tych badań bazowała na niewielkich grupach badanych pacjentek. Być może szersze grono kobiet poddanych badaniu przyniosłoby inne wyniki [3].

Suplementacja olejem z wiesiołka a przebieg porodu

Kwas gamma-linolenowy, który jest składnikiem oleju z wiesiołka, przekształcany jest w ludzkim organizmie m.in. do prostaglandyn. Te z kolei odgrywają kluczową rolę w procesie dojrzewania szyjki macicy u ciężarnych. Aby ją „zmiękczyć” i przygotować do porodu, zaleca się stosowanie oleju już od 34. tygodnia ciąży, dwa razy dziennie po 500 mg. Potwierdzeniem tej tezy są liczne badania naukowe. Niemniej, istnieją również doniesienia, opisujące wpływ tego surowca na inne aspekty porodu — ich wyniki są mocno zaskakujące:

• noworodki pacjentek, które nie przyjmowały oleju z wiesiołka, dostawały więcej punktów w skali Apgar (skala używana w medycynie w celu określenia stanu noworodka zaraz po porodzie:), niż dzieci kobiet suplementujących olej;
• poród kobiet suplementujących ten surowiec był dłuższy o około 3 h niż w przypadku rodzących w grupie kontrolnej;
• w grupie badanej zaobserwowano również: zwiększone ryzyko wydłużenia fazy aktywnej porodu, częstsze użycie próżnociągu, zwiększoną konieczność podawania oksytocyny oraz zahamowanie akcji porodowej.

Olej z wiesiołka faktycznie przygotowuje szyjkę macicy do trudów porodu. Niestety jednocześnie, jak na ironię, może wywołać szereg innych komplikacji w trakcie akcji porodowej [2].

Olej z wiesiołka dopochwowo i do masowania krocza

Olej z wiesiołka jest również często polecany do wykonywania masażu krocza, zwłaszcza u kobiet ciężarnych. Ma to na celu uelastycznienie tkanek, co znacznie ogranicza ryzyko pęknięcia lub konieczności nacięcia krocza podczas porodu. Publikacje naukowe zgodnie twierdzą, że regularny masaż krocza, wykonywany przynajmniej przez miesiąc, znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia potencjalnych urazów. Należy jednak pamiętać, że zabieg ten nie jest stuprocentowym gwarantem [2,4] (Czytaj także: Jak przygotować się do ciąży?).

Jak przyjmować olej z wiesiołka?

Olej z wiesiołka występuje w postaci płynu lub doustnych kapsułek. Wybór płynnej formy wymaga jednak przestrzegania kilku zasad:

• należy go stosować wyłącznie na zimno,
• nie nadaje się do gotowania, pieczenia, smażenia ani innej obróbki cieplnej,
• najlepiej wkomponować go do codziennego menu: jako składnik sosów sałatkowych, dodatek do koktajli, do smarowania chleba zamiast masła.

Przyjmowanie oleju jest w pełni bezpieczne. Niemniej, oczekiwanie prozdrowotnych rezultatów to sprawa mocno indywidualna. Jak opisano powyżej, stanowisko naukowców nie jest spójne — zdecydowanie ten obszar wymaga dalszych badań. Wprowadzając ten surowiec do swojej diety, zyskuje się jednak szanse na, choć częściowe złagodzenie swoich dolegliwości, a dodatkowym atutem jest wzbogacenie swojego menu w wiele cennych substancji odżywczych.

Olej z wiesiołka – negatywne skutki

Nie ma doniesień o groźnych działaniach niepożądanych preparatów zawierających olej z wiesiołka, jedyne doniesienia dotyczą zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Jednak olej z wiesiołka może hamować agregację płytek krwi, co zwiększa ryzyko krwawienia podczas przyjmowania leków przeciwzakrzepowych lub przeciwpłytkowych. Z kolei  stosowanie wiesiołka z fenotiazynami obniża próg drgawkowy. Co więcej, olej z wiesiołka wpływa na aktywność CYP2C9, co może wpływać na interakcje m.in. z diklofenakiem, losartanem czy warfaryną. Nie ma dostępnych informacji dotyczących bezpieczeństwa oleju z wiesiołka w ciąży i laktacji. Z tego względu, w takim przypadku najlepiej skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym [6,7].

Który preparat z wiesiołkiem wybrać?

Olej z wiesiołka – kapsułki

Doctor Life Olej z Wiesiołka, 100 kapsułek

• 1 kapsułka zawiera 1300 mg oleju z nasion wiesiołka Lamarcka, w tym 130 mg kwasu gamma-linolenowego;
• preparat zawiera olej z nasion wiesiołka Lamarcka, żelatynę, glicerol i wodę;
• należy przyjmować 1-2 kapsułki dziennie w trakcie posiłku.

DOZ PRODUCT Olej z wiesiołka 60 kapsułek

• 1 kapsułka zawiera 562 mg oleju z wiesiołka, w tym 348 mg kwasu linolowego i 48,2 mg kwasu amma-linolenowego;
• produkt zawiera olej z wiesiołka tłoczony na zimno, żelatynę wieprzową i glicerol;
• dzieci od 3 roku życia powinny stosować 1 kapsułkę dziennie (zawartość kapsułki wycisnąć na łyżeczkę), a dorośli i młodzież 1-2 kapsułki 3 razy dziennie.

GAL Olej z nasion wiesiołka, 40 kapsułek twist-off

• 1 kapsułka twist-off zawiera 3 g oleju z nasion wiesiołka, w tym 2,52 g kwasów tłuszczowych wielonienasyconych (2,21 g kwasu linolowego i 0,27 g kwasu gamma-linolenowego), 0,25 g kwasów tłuszczowych jednonienasyconych i 0,23 g kwasów tłuszczowych nasyconych;
• preparat zawiera zimnotłoczony olej z nasion wiesiołka, żelatynę pochodzenia zwierzęcego, substancja wiążąca: glicerol.
• produkt może być stosowany przez osoby dorosłe w ilości 1 kapsułki na dobę.

Oeparol 60 kapsułek

• 1 kapsułka zawiera 510 mg oleju z nasion wiesiołka, min. 389,5 mg nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym min. 347,11 mg kwasu linolowego i min. 42,39 mg kwasu gamma-linolenowego;
• preparat zawiera olej z nasion wiesiołka dziwnego, żelatynę, glicerol i sorbitol;
• dzieci od 3 roku życia powinny stosować 1 kapsułkę dziennie, a dorośli i młodzież 1-2 kapsułki 2 razy dziennie.

Olej z nasion wiesiołka Gal, 60 lub 150 kapsułek

• 1 kapsułka zawiera 294 mg kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, w tym 31,5 mg kwasu gamma-linolenowego, 29 mg kwasu tłuszczowego jednonienasyconego i 27 mg kwasu tłuszczowego nasyconego;
• w skład suplementu diety wchodzą zimnotłoczony olej z nasion wiesiołka, żelatyna i glicerol;
• preparat stosuje się 3 razy dziennie po 2 kapsułki (podczas posiłków).

Solgar Olej z wiesiołka dwuletniego 30 kapsułek

• 1 kapsułka zawiera 1300 mg oleju z wiesiołka dwuletniego, który zawiera 949 mg kwas linolowego I 117 mg kwas gamma-linolenowego;
• preparat zawiera olej z wiesiołka dwuletniego, żelatynę i glicerol;
• suplement diety może być stosowany przez osoby dorosłe, 1 lub 2 kapsułki dziennie.

Swanson Olej z wiesiołka 250 kapsułek

• 1 kapsułka zawiera 500 mg oleju z wiesiołka dwuletniego, w tym 40-50 mg kwasu gamma linolenowego;
• produkt zawiera olej z wiesiołka, żelatynę, glicerol i wodę oczyszczoną;
• należy stosować 2 kapsułki 2-3 razy dziennie.

Wiesiołek APTEO 120 kapsułek

• 1 kapsułka zawiera 500 mg oleju z wiesiołka zawierającego 25 mg kwas oleinowego, 325 kwasu linolowego i 45 mg gamma-linolenowego oraz 3,5 mg witaminy E;
• preparat zawiera olej z nasion wiesiołka, żelatynę, glicerol, witaminę E i olej sojowy całkowicie rafinowany;
• zaleca się spożycie 1-2 kapsułek suplementu 3 razy dziennie, popijając wodą.

Olej z wiesiołka do picia

OlVita Olej z wiesiołka zimno tłoczony, nieoczyszczony 250 ml

• 1 g oleju zawiera 80 mg kwasów tłuszczowych jednonienasyconych i 850 mg kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, w tym 750 mg kwasu linolowego i 85 mg gamma-linolenowego;
• preparat zawiera 100% olej z nasion wiesiołka tłoczony na zimno, nieoczyszczony;
• zaleca się spożycie 1 łyżeczki dziennie.

Wiesiołek OleoVitum olej z nasion wiesiołka 100 ml

• 1 ml oleju zawiera 768 ml wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym 680 mg kwasu linolowego, 80 mg kwas gamma-linolenowego oraz 4,8 mg witaminy E i 160 µg witaminy A;
• preparat składa się z oleju z nasion wiesiołka tłoczonego na zimno, octanu DL-alfa-tokoferylu i palmitynianu retinylu;
• dzieci powyżej 3 lat stosują: 1,25 ml, dorośli 2,5 ml dziennie w trakcie posiłku.