Jakie leki recepturowe sporządza się w aptece?

Leki recepturowe: można wśród nich wyróżnić postacie płynne, półstałe oraz stałe. 

Płynne postacie leku

• roztwory
• krople
• mieszanki
• zawiesiny
• emulsje

Półstałe postacie leku

• maści

Stałe postacie leku

• proszki
• czopki (doodbytnicze, dopochwowe, czyli globulki oraz czopki docewkowe, czyli pręciki)

Dodatkowo leki recepturowe wykonywane w aptece można podzielić na jałowe i niejałowe. Te pierwsze, muszą spełniać restrykcyjne wymogi dotyczące czystości mikrobiologicznej. Wymagają więc specjalnych warunków do ich sporządzenia (m.in. loży aseptycznej), a także surowców odpowiedniej jakości. W aptece ogólnodostępnej wśród leków jałowych najczęściej wykonuje się krople lub maści oczne [1].

Jakie są zalety leku recepturowego?

Leki recepturowe przepisuje się m.in. w sytuacji, gdy wśród gotowych produktów leczniczych nie ma preparatu o pożądanej dawce, dostosowanej do stanu zdrowia i wieku pacjenta. Przykładem mogą być proszki z lekami kardiologicznymi dla dzieci. Innym powodem mogą być alergie na niektóre substancje leków gotowych, np. środki konserwujące. W lekach recepturowych można ich uniknąć.

Dodatkowo niektóre składniki leków recepturowych nie są używane w lekach gotowych, dlatego możliwe jest wykonanie leku o unikalnym składzie [1].

Ile kosztuje lek recepturowy?

Koszt leku recepturowego przepisanego na ryczałt od 1 stycznia 2021 wynosi 14 zł. Jest to wartość, która zmienia się w czasie, ponieważ wartość ryczałtu uzależniona jest od kwoty pensji minimalnej, która stopniowo wzrasta w kolejnych latach. W niektórych przypadkach pacjent musi zapłacić pełną kwotę (odpłatność 100%) za lek recepturowy. Dzieje się tak w niektórych przypadkach, gdy w skład leku recepturowego wchodzą leki gotowe (czytaj także: Od czego zależy cena leku refundowanego?) [3].

Ile leku recepturowego może przepisać nam lekarz na recepcie?

Na jednej recepcie może zostać wypisany jeden lek recepturowy. W zależności od postaci leku, na jeden ryczałt można maksymalnie otrzymać:

• 20 proszków dzielonych,
• 80 g proszków niedzielonych,
• 12 szt. czopków, pręcików, globulek,
• 250 g roztworów, zawiesin, mikstur, emulsji do użytku wewnętrznego,
• 500 g płynnych leków do użytku zewnętrznego (jeżeli zawierają spirytus, jego ilość w przeliczeniu na spirytus 95% nie może przekroczyć 100 g),
• 100 g maści, kremów, mazideł, past, żeli,
• 40 g kropli do użytku wewnętrznego i zewnętrznego,
• 100 g mieszanek ziołowych,
• 30 pigułek,
• 10 g kropli do oczu, uszu i nosa oraz maści do oczu, uszu i nosa, sporządzanych w warunkach aseptycznych.

Na jednej recepcie lekarz może przepisać maksymalnie 2-krotną ilość leku (np. 40 proszków dzielonych, wtedy pacjent zapłaci za nie podwójny ryczałt). Wyjątek stanowią maści, kremy, mazidła, pasty albo żele — może być przepisana ich 10-krotna ilość (czyli maksymalnie 1 kg) [2].

Jak wygląda etykieta leku recepturowego i co można na niej znaleźć?

Kolor etykiety (sygnatury) dołączonej do leku recepturowego nie jest bez znaczenia.

Pomarańczowa etykieta, przeznaczona jest dla leków do użytku zewnętrznego (np. maści, czopków, globulek).

Biała etykieta jest zarezerwowana dla leków do użytku wewnętrznego (przykładowo roztwory i mieszanki przyjmowane doustnie). Informacje, które powinny znaleźć się na etykiecie leku recepturowego: 

• dane apteki, w której sporządzono lek  (nazwa oraz adres),
• imię i nazwisko pacjenta,
• imię i nazwisko osoby wystawiającej receptę,
• skład leku,
• dawkowanie i droga podania (np. doustnie, dopochwowo, doodbytniczo),
• data wykonania leku,
• podpis osoby wykonującej lek,
• okres przydatności leku do użycia,
• numer kontrolny leku,
• warunki przechowywania (np. przechowywać w lodówce lub chronić od światła) [1].

Jak długo trzeba czekać na lek recepturowy?

Ze względu na to, że lek recepturowy wykonuje się dopiero po otrzymaniu recepty, indywidualnie dla pacjenta, nie dostaniemy go od razu. Apteka ma na jego wykonanie 48 godzin. Wyjątek stanowią leki zawierające w swoim składzie substancje odurzające (np. morfina) oraz leki oznaczone informacją „wydać natychmiast” (na cito). Wtedy czas na wykonanie wynosi 4 godziny [3].