Zakrzepica tętnicy wieńcowej

Skrzeplina w tętnicy wieńcowej powstaje w wyniku pęknięcia lub erozji istniejącej wcześniej blaszki miażdżycowej, co prowadzi do całkowitego zamknięcia tętnicy. Objawia się klinicznie jako ostry zespół wieńcowy, w tym zawał serca z uniesieniem odcinka ST, zawał serca bez uniesienia odcinka ST oraz niestabilna dławica piersiowa.

Do przyczyn pojawienia się skrzepów w tętnicach zaliczamy zatory – najczęściej zamykają miejsca podziałów dużych naczyń, rozwidlenie aorty brzusznej. W około 80 proc. przypadków są one pochodzenia sercowego i wiążą się z migotaniem przedsionków. Bywa, że do choroby prowadzi ostre odwodnienie.

Skrzepliny w tętnicach mogą powstawać na podłożu blaszki miażdżycowej aorty brzusznej i dużych tętnic – w okolicach poszerzonych naczyń, czyli tętniaków.

Zakrzepica pierwotna jest na ogół powikłaniem miażdżycowego zwężenia tętnicy lub tętniaka. Do możliwych przyczyn zalicza się również stany nadkrzepliwości (odwodnienie, choroby układu krwiotwórczego, przewlekłe niedotlenienie w chorobach płuc) oraz tzw. zespoły usidlenia.

W sytuacji, kiedy następuje zamykanie światła tętnicy, dochodzi do obwodowego niedokrwienia kończyny i silnego bólu okolicy pozbawionej tlenu i substancji odżywczych niesionych przez krew. W badaniu stwierdza się brak tętna, bladość i ochłodzenie skóry, następnie:
– po 15 minutach – ból kończyny;
– po 2 godzinach – uszkodzenie nerwów, co powoduje zaburzenia czucia i uczucie mrowienia skóry (parestezje);
– w czasie 6 godzin – dochodzi do sinicy (zabarwienie skóry blado-niebieskawe);
– po 10 godzinach – rozpada się tkanka podskórna i tworzą się pęcherze skórne.
Ostatnim etapem nieleczonej zakrzepicy tętniczej jest martwica tkanek.

Każdy ze skutków zakrzepicy diagnozuje się zupełnie inaczej, niemniej każdy wymaga diagnostyki i leczenia w trybie pilnym. Na właściwą diagnozę nakierowują zgłaszane objawy i wyniki badania lekarskiego. Wybór dalszych badań opiera się na podejrzewanej przyczynie:
– udar niedokrwienny mózgu: tu podstawą diagnostyki jest tomografia komputerowa głowy, znacznie rzadziej rezonans magnetyczny,
– zawał serca diagnozuje się przy pomocy EKG, badań laboratoryjnych – troponin oraz kinazy kreatynowej, a ostatecznie w koronarografii, czyli inwazyjnym badaniu oceniającym tętnice wieńcowe,
– w przypadku podejrzenia ostrego niedokrwienia kończyn dolnych, wykonuje się USG Doppler, czyli ocenę przepływu w naczyniach, arteriografię, czyli ocenę naczyń po podaniu środka cieniującego i prześwietleniu przy pomocy promieni RTG oraz tomografię komputerową z kontrastem w celu oceny tętnic kończyn dolnych i miejsca ewentualnego zamknięcia,
– ostre niedokrwienie jelit i nerki, podobnie jak niedokrwienie kończyn diagnozuje się przy pomocy tomografii komputerowej z kontrastem

Leczenie zakrzepicy tętniczej rozpoczyna się od podawania leków hamujących krzepnięcie krwi oraz leków przeciwbólowych, a także wstępnego ustabilizowania stanu chorego. Dalsze postępowanie zależy od miejsca, gdzie powstał zakrzep.

Tętnice objęte zakrzepicą udrażniać można mechanicznie lub farmakologicznie, to jakie leczenie zostanie zastosowane zależy od tego gdzie zakrzep powstał oraz jaka jest najlepsza metoda dla chorego w danej chwili. W przypadku udaru mózgu wykonać można trombektomie (wewnątrznaczyniowe usunięcie zakrzepu) lub podać trombolizie – leczenie, które polega na podawaniu leku powodującego rozpuszczenie zakrzepu. Można go podać ogólnoustrojowo – dożylnie lub do miejsca zakrzepu.

Aktywność układu krzepnięcia musi być na tyle zrównoważona, by przy uszkodzeniu ściany naczynia nie doszło do całkowitego zamknięcia jego światła przez skrzeplinę. W utrzymaniu równowagi w działaniu układu krzepnięcia biorą udział białka, które potrafią częściowo rozpuścić sieć włóknika. Jest to tak zwany proces fibrynolizy, który fizjologicznie chroni przed nadmiernym krzepnięciem, ale też może być wykorzystany do leczenia zakrzepic w mechanizmie rozpuszczania zakrzepu zamykającego światło naczynia. Kolejną ważną ochroną przed nadmiernym tworzeniem zakrzepów są właściwości nieuszkodzonego śródbłonka (wyściółki naczyń krwionośnych), które przeciwdziałają krzepnięciu. Do krzepnięcia nie dochodzi tak długo, jak tylko krew w żyle płynie prawidłowo i układ krzepnięcia nie może zostać aktywowany.