Ropniak opłucnej

Ropniak opłucnej to wypełniona ropą jama w płucu otoczona zmienioną zapalnie tkanką. Powstaje on zazwyczaj w wyniku wdychania bakterii, które normalnie żyją w jamie ustnej lub gardle, do płuc, co prowadzi do zakażenia. Ropień płuca może być spowodowany zablokowaniem dróg oddechowych, obniżoną odpornością organizmu czy złym stanem zdrowia jamy ustnej.

Najczęstsza przyczyna ropniaka opłucnej to przedostanie się do oskrzeli ciała obcego. Wówczas w obwodowej części dróg oddechowych zaczyna gromadzić się wydzielina oskrzelowa, która stwarza dobre warunki dla powstania infekcji bakteryjnej i tym samym utworzenia zbiornika z ropą. U dorosłych osób choroba ta jest częstym objawem występującym w nowotworze płuc. Tworzenie się ropnia płuc może mieć również związek z przebytym w przeszłości ich zapaleniem.

Bezpośrednią przyczyną ropniaka opłucnej może być infekcja spowodowaną gronkowcem, Klebsiella pneumoniae, bakteriami beztlenowymi oraz Pseudomonas aeruginosa.

Oprócz wyżej wymienionych przyczyn warto również wspomnieć o przedostawaniu się treści żołądkowej do światła oskrzeli, co również skutkuje tworzeniem się ropnia. Takie sytuacje zdarzają się zazwyczaj u osób, które przeszły reanimację, cierpiących na nadmierne wymioty lub u osób, które były poddane płukaniu żołądka oraz nie posiadają odruchu kaszlowego. Wówczas choroba rozwija się bardzo gwałtownie — sok żołądkowy uszkadza tkankę płucną, co w efekcie prowadzi do gnicia resztek jedzenia i rozwoju bakteryjnego zapalenia płuc i powstania ropni. Z kolei w skrajnych przypadkach ropień płuca może pojawić się z powodu nieprawidłowego leczenia zapalenia płuc (zazwyczaj płatowego) lub wskutek powikłania procesem zapalnym niedodmy, lub zawału płuca.

Ropniak opłucnej powoduje podobne objawy jak zapalenie płuc. Najczęściej występuje gorączka, która może się utrzymywać stale lub pojawić ponownie po krótkim okresie bez gorączki. Zwykle temperatura przekracza 39°C. Ponadto zazwyczaj pojawia się kaszel, któremu może towarzyszyć wykrztuszanie ropnej plwociny, często o nieprzyjemnym, gnilnym zapachu. Rzadszymi objawami są ból w klatce piersiowej oraz uczucie duszności. Ze względu na to, że ropień płuca rozwija się najczęściej w konsekwencji zapalenia płuc, czasem trudno jest odróżnić jego objawy od objawów zapalenia płuc. Z biegiem czasu u pacjentów z nieleczonym ropniem płuca mogą się pojawić inne objawy: nocne poty, ogólne osłabienie, odpluwanie plwociny podbarwionej krwią, a także utrata masy ciała.

Na początku lekarz zbiera od pacjenta wywiad dotyczący objawów, dotychczasowego przebiegu dolegliwości, chorób towarzyszących oraz innych czynników mogących wpływać na wystąpienie ropnia płuca. Następnie bada pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem opukiwania i osłuchiwania klatki piersiowej.

Pomocne przy diagnozowaniu ropnia płuca są także badania laboratoryjne krwi, w których zazwyczaj pojawia się zwiększona liczba leukocytów, czyli krwinek białych, oraz podwyższone stężenie CRP. Wyniki te wskazują na toczący się organizmie proces zapalny, nie są one jednak charakterystyczne tylko dla ropnia płuca. Decydujące znaczenie ma zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, które pozwala potwierdzić rozpoznanie ropnia płuca oraz określić jego lokalizację. W celu identyfikacji drobnoustroju odpowiedzialnego za wystąpienie ropnia można wykonać badanie bakteriologiczne plwociny, ale nie jest to konieczne, a ponadto nie zawsze jego wyniki są wiarygodne. W warunkach szpitalnych, w razie wątpliwości co do rozpoznania, lekarz zleca niekiedy badanie ultrasonograficzne oraz tomografię komputerową klatki piersiowej.

Leczenie ropniaka opłucnej opiera się na podawaniu antybiotyków. Zwykle w początkowej fazie leczenia podaje się antybiotyki dożylnie, a następnie przechodzi się na leki podawane doustnie. Ponadto stosuje się tzw. drenaż ułożeniowy, czyli takie ułożenie ciała pacjenta, aby ropa mogła wydostać się z ropnia, a następnie zostać odkrztuszona przez pacjenta. Przeciętnie leczenie ropnia trwa około 4 tygodni.

Zapobieganie powstawania ropnia opłucnej polega na prawidłowej opiece nad pacjentami, u których występuje ryzyko aspiracji zainfekowanego materiału do płuca (chorych nieprzytomnych, mających upośledzony odruch kaszlowy). W przypadku pacjentów nieprzytomnych rozważa się wczesną intubację dotchawiczą. Dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej, zwłaszcza u chorych w podeszłym wieku, ma duże znaczenie.