Półpaścowa choroba gałki ocznej

Półpasiec jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirusa ospy wietrznej VZV (Varicella zoster virus). Po przebytej ospie wietrznej, wirus w formie uśpionej przebywa w zwojach korzeni grzbietowych nawet przez dziesiątki lat. W stanach obniżenia odporności może reaktywować się jako półpasiec. W większości przypadków półpasiec objawia się bólem i wysypką, a następnie pęcherzami po jednej stronie tułowia wzdłuż dotkniętych nerwów. Wirus może także powodować półpaścowe zmiany w obrębie gałki ocznej. Zachorowaniu na półpasiec można zapobiec poprzez szczepienie.

Półpasiec zagraża wszystkim, którzy przebyli ospę wietrzną. Ryzyko zachorowania jest większe w przypadku osłabienia odporności. Ma to miejsce zwłaszcza u osób:
– w wieku powyżej 50 lat,
– chorujących na raka lub HIV/AIDS,
– leczonych chemioterapią, radioterapią lub lekami immunosupresyjnymi (powstrzymującymi organizm przed odrzuceniem przeszczepionego narządu),
– żyjących pod wpływem długotrwałego stresu.

Pierwsze objawy półpaśca to mrowienie lub palący ból, najczęściej jednostronny. Mogą wystąpić także:
– bóle głowy,
– gorączka,
– zmęczenie,
– objawy grypopodobne.

W ciągu 2-3 dni w miejscu bólu pojawia się zaczerwienienie i wysypka, a następnie pęcherzyki. Wirus półpaśca przemieszcza się wzdłuż nerwów, dlatego wykwity często tworzą linię po jednej stronie tułowia lub twarzy.

Najczęstsze objawy półpaśca ocznego to wysypka na powiece, czole i/lub nosie. Poza tym może wystąpić:
– palący lub pulsujący ból w oku,
– zaczerwienienie wokół i wewnątrz oka,
– łzawienie oka,
– podrażnienie oka,
– niewyraźne widzenie,
– wyjątkowa wrażliwość na światło,
– obrzęk powieki, siatkówki i rogówki.

Rozpoznanie półpaśca ocznego z towarzyszącymi wykwitami skórnymi w postaci pęcherzyków nie sprawia trudności, gdyż wysypka pęcherzykowa jest bardzo charakterystyczna i pojawia się wzdłuż zajętego nerwu.

Rzadko wykonuje się badania wirusologiczne i serologiczne. W przypadku pojawienia się objawów dotyczących oka konieczne jest wykonanie specjalistycznego badania okulistycznego w celu określenia rodzaju zapalenia i ewentualnej oceny rozległości uszkodzenia narządu wzroku.

Leczenie półpaśca ocznego zależy przede wszystkim od rozległości zmian i ciężkości przebiegu choroby. W przypadku przebiegających łagodnie postaci skórnych wystarczające bywa leczenie przeciwbólowe, ewentualnie połączone z blokadą odpowiednich zwojów nerwowych. Miejscowo stosowane są środki odkażające i preparaty zawierające witaminy z grupy B. W przypadku wystąpienia gorączki podaje się paracetamol.

W przypadku przejścia zakażenia na narząd wzroku lub w ciężkich postaciach półpaśca ocznego stosuje się acyklowir będący lekiem przeciwwirusowym, hamującym replikację wirusów ospy wietrznej i półpaśca. W łagodzeniu objawów zapalnych skuteczne bywają preparaty kortykosteroidowe.

W nawrotach półpaśca ocznego stosuje się famcyklowir lub walacyklowir. W sytuacjach grożących poważnym uszkodzeniem wzroku niezbędna jest szybka interwencja okulisty, a nawet skomplikowany zabieg chirurgiczno-okulistyczny.

Półpaścowi ocznemu można zapobiegać poprzez szczepienie. W Polsce dostępna jest szczepionka przeciwko ospie wietrznej, która chroni także przed półpaścem.