Paluch sztywny (hallux rigidus)

Paluch sztywny (hallux rigidus) jest rodzajem choroby zwyrodnieniowej stawów, powszechnym rodzajem zapalenia stawów. Haluks powoduje ból i sztywność w stawie śródstopno-paliczkowym, czyli w stawie, w którym duży palec u nogi styka się ze stopą. Choroba ta jest schorzeniem postępującym, co oznacza, że z czasem jego stan może się pogarszać.

Paluch sztywny jest najczęściej spowodowany zaistniałym w przeszłości urazem. Może to być zarówno pojedynczy uraz dotyczący tego stawu, jak i również liczne mikrourazy (na przykład u sportowców). Innymi przyczynami palucha sztywnego mogą być predyspozycje rodzinne oraz kształt głowy pierwszej kości śródstopia – trójkątny lub płaski kształt powierzchni stawowej sprzyjają rozwinięciu się palucha sztywnego.

Paluch sztywny objawia się przede wszystkim ograniczeniem zgięcia grzbietowego tego stawu, dolegliwościami bólowymi, obrzękiem oraz stanem zapalnym w jego okolicy. Dodatkowo, w bardziej zaawansowanych stadiach widać deformację stawu, wynikającą z powstawania wyrośli kostnych (osteofitów) głównie w grzbietowej części głowy pierwszej kości śródstopia. Choroba ta rozwija się na ogół po 50. roku życia, nieco częściej u mężczyzn. Rzadko może jej towarzyszyć występowanie palucha koślawego.

Rozpoznanie choroby jest dość łatwe i opiera się na zbadaniu stopy oraz wykonaniu badania radiologicznego. Na zdjęciach rentgenowskich widoczne jest przede wszystkim zwężenie szpary stawowej, związane z ubytkiem chrząstki stawowej oraz obecność osteofitów.

W przypadkach mniej zaawansowanych dobre efekty może przynieść leczenie nieoperacyjne. W ramach tego leczenia stosowane są leki przeciwzapalne i zabiegi rehabilitacyjne, które co prawda nie poprawiają zakresu ruchomości, ale mogą skutecznie likwidować stan zapalny i dolegliwości bólowe. Ulgę może również przynieść stosowanie odpowiedniego obuwia o twardej podeszwie, co zmniejsza zgięcie grzbietowe w stawie śródstopno-palcowym. Wskazane jest również, aby obuwie było elastyczne oraz obszerne, aby nie powodować konfliktu z osteofitami.

W przypadku braku poprawy, a także w przypadkach bardziej zaawansowanych konieczne jest leczenie operacyjne. Tutaj również rodzaj operacji zależy od stopnia zaawansowania choroby, a także od stopnia aktywności pacjenta. Stosuje się zabiegi mające na celu oczyszczenie stawu, usunięcie osteofitów oraz odbarczenie stawu, co wraz z prawidłowo prowadzoną rehabilitacją poprawia zakres ruchu i zmniejsza dolegliwości bólowe.

Leczenie zachowawcze palucha sztywnego obejmuje nieinwazyjne zabiegi fizjoterapeutyczne i ortopodologiczne:
– fala uderzeniowa;
– laser wysokoenergetyczny;
– terapia manualna;
– wkładki termoplastyczne;
– ciepłe rozluźniające kąpiele i autoterapia stóp oraz łydek;
– kinesiotaping korekcyjny;
– ćwiczenia rozluźniające.