Młodzieńcze zapalenie stawów

Młodzieńcze zapalenie stawów jest to zapalenie stawów rozwijające się u dzieci poniżej 16. roku życia. Jest to choroba autoimmunologiczna, co oznacza, że układ odpornościowy, którego zadaniem jest zwalczanie obcych patogenów, ulega dezorientacji i uwalnia zapalne substancje chemiczne, które atakują zdrowe komórki i tkanki. W większości przypadków powoduje to zapalenie stawów, obrzęk, ból, tkliwość i ograniczenie ruchomości stawu objętego zapaleniem.

Etiologia młodzieńczego zapalenia stawów pozostaje niejasna. Istnieje hipoteza, która mówi o genetycznie ukształtowanej podatności. Spekuluje się, że może ona doprowadzić do niekontrolowanej i szkodliwej odpowiedzi immunologicznej wymierzonej przeciwko własnym autoantygenom (antygenom własnym obecnym w tkankach ciała, które w zdrowym organizmie nie wywołują reakcji układu odpornościowego), która powstaje pod wpływem ekspozycji na nieznany czynnik środowiskowy. Za czynniki ryzyka rozwoju choroby uznawane są:
– ekspozycję na antybiotyki,
– bierne palenie,
– obniżony status socjoekonomiczny,
– stres, traumatyczne przeżycia,
– zanieczyszczenie powietrza.
Dużą rolę odgrywają również czynniki genetyczne i obecność chorób autoimmunologicznych w rodzinie. Pod uwagę bierze się również zakażenie patogenami, takimi jak wirus Epsteina-Barr, parwowirus B19 czy infekcje paciorkowcami.

Najczęstszymi objawami choroby są ból i zapalenie stawów z widocznymi obrzękami i wysiękami, które obejmują głównie duże stawy obwodowe. Pojawia się utykanie podczas chodu. Mogą także występować gorączka, wysypka i bóle brzucha. U 40% chorych, procesem zapalnym zostają objęte stawy skroniowo-żuchwowe, w niektórych przypadkach zdarzają się zapalenia błony śluzowej oka.

Diagnostyka rozpoczyna się od badania lekarskiego i wywiadu rodzinnego. Wykonywane są badania obrazowe, takie jak RTG, USG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny, a także badania laboratoryjne – OB, CRP, określenie występowania czynnika reumatoidalnego RF, przeciwciał anty-CCP, obecność antygenów tkankowych HLA i przeciwciał przeciwjądrowych w surowicy oraz morfologię krwi.

Nie ma jednego, konkretnego schematu leczenia młodzieńczego zapalenia stawów. Głównym celem jest zapewnienie dziecku normalności w codziennym funkcjonowaniu, zapobieganie objawom choroby, takim jak deformacje czy uszkodzenia stawowe. Stosuje się farmakoterapię, która ma na celu zmniejszenie stanów zapalnych i spowolnienie występowania objawów, a także szeroko pojętą rehabilitację, aby utrzymać funkcję stawów i zapobiegać powikłaniom.

W standardowym leczeniu reumatycznym stosowane są:
– leki modyfikujące przebieg choroby (metotreksat, leflunomid, sulfasalazyna),
– leki biologiczne – inhibitory TNF-α (etanercept, adalimumab, infliximab),
– przeciwciała monoklonalne (tocilizumab, anakinra, kanakinumab).

Wśród czynników obniżających ryzyko zachorowania wymienia się karmienie piersią i posiadanie rodzeństwa. Drugi element traktuje się jako czynnik zwiększający ekspozycję na patogeny w dzieciństwie, co pomaga w rozwijaniu prawidłowych reakcji układu immunologicznego.