Hipogonadyzm

Hipogonadyzm to rodzaj zaburzenia związany z niewydolnością hormonalną jąder oraz jajników i ich objawami. Prowadzi to do niewykształcenia się drugorzędowych i trzeciorzędowych cech płciowych. Wyróżniamy hipogonadyzm pierwotny lub wtórny.

Hipogonadyzm dzieli się na pierwotny (zaburzenia funkcji gonad) i wtórny (zaburzenia funkcji podwzgórza lub przysadki), w zależności od przyczyny dysfunkcji.
Hipogonadyzm pierwotny, nabyty (w trakcie życia) – to stan, w którym zmniejszone stężenie hormonów płciowych wynika z upośledzonej funkcji samych gonad (jajników, jąder). Ich uszkodzenie może być skutkiem infekcji (świnkowe zapalenie jąder), urazu mechanicznego, chemioterapii i radioterapii nowotworów zlokalizowanych w obrębie miednicy mniejszej, procesu autoimmunologicznego, a także niezstąpienia jąder do moszny (wnętrostwo).
Hipogonadyzm pierwotny, wrodzony – jest konsekwencją wrodzonych nieprawidłowości prowadzących do upośledzenia funkcji gonad. Wśród nich wymienia się zespół Klinefeltera, zespół Turnera, niedorozwój lub niewykształcenie jąder.
Hipogonadyzm wtórny, przejściowy – może być konsekwencją niedożywienia lub innych zaburzeń endokrynologicznych, w tym niedoczynności tarczycy, niedoczynności przysadki, ale także niewyrównanej cukrzycy. Może ustąpić w wyniku terapii choroby podstawowej.
Hipogonadyzm wtórny, nabyty (w trakcie życia) – jest skutkiem guzów mózgu i ich terapii, urazów lub infekcji mózgu.
Hipogonadyzm wtórny, wrodzony – jest wynikiem wielohormonalnej niedoczynności przysadki, także zespołów: Kallmana, Pradera-Williego, Laurence’a-Moona oraz izolowanego niedoboru gonadotropin, czyli hormonów stymulujących gonady.

Do charakterystycznych objawów hipogonadyzmu u mężczyzn można zaliczyć: brak dojrzewania płciowego, brak typowego owłosienia pachowego czy w okolicy krocza, małe rozmiary prącia, zmniejszenie libido, brak mutacji głosu, nieznacznie zarysowany zarost na twarzy, wysoki wzrost z charakterystycznie długimi kończynami, wąskie biodra, wąskie ramiona często z powiększonymi gruczołami piersiowymi.

Do charakterystycznych objawów hipogonadyzmu u kobiet zalicza się: zmniejszenie libido, zaburzenia miesiączkowania o typie skąpego miesiączkowania lub zaniku miesiączek, osteoporoza, wyciek mleka z brodawek sutkowych, zanik endometrium, obniżone stężenie estrogenów.

W celu zdiagnozowania hipogonadyzmu wykonuje się zarówno badania laboratoryjne, fizykalne jak i obrazowe. Służą one ustaleniu przyczyn schorzenia, co jest niezwykle istotne w dostosowaniu do pacjenta odpowiedniego algorytmu leczenia.

Leczenie hipogonadyzmu wiąże się z uzupełnieniem brakujących substancji- gonadotropiny kosmówkowej, która ma stymulować gonady. Alternatywnie u mężczyzn wykonywane są iniekcje z testosteronem.

W krótkim czasie można uzyskać zadowalającą poprawę. Dochodzi nie tylko do wzrostu libido, zatem usprawnienia funkcji seksualnych, ale także obserwuje się poprawę samopoczucia. U kobiet początkowo także rekomenduje się podawanie gonadotropiny kosmówkowej, natomiast w późniejszym etapie należy suplementować preparaty estrogenowe i progesteronowe.

Nie stwierdzono metod, które mogłyby zapobiegać hipogonadyzmowi, jednak wczesne wykrycie przyczyny pozwala na szybkie i skuteczne wyeliminowanie schorzenia.