Hiperkalcemia

Hiperkalcemia jest stanem podwyższonego poziomu wapnia w surowicy krwi, powyżej 2,75 mmol/l (11 mg/l). Najczęściej za rozwój hiperkalcemii odpowiada współwystępowanie określonych schorzeń, szczególnie o charakterze nowotworowym lub związanych z zaburzoną czynnością poszczególnych narządów endokrynnych.

Najczęstsze przyczyny hiperkalcemii:

-nadczynność przytarczyc — jeśli hormony odpowiedzialne za regulację wapnia w organizmie nie działają prawidłowo, zaczynają wydzielać za dużo parathormonu — wapń przestaje być wydalany z moczem i dlatego jego stężenie we krwi rośnie;
-nowotwór — komórki nowotworowe produkują białko, które podobnie jak parathormon, utrudniają wydalanie wapnia z moczem. Hiperkalcemia w przebiegu choroby nowotworowej — wskazuje na przerzuty do kości.
-nowotwory hematoonkologiczne (szpiczak mnogi, chłoniak, białaczka) oraz lite guzy hormonalne (rak płuc, rak nerki);
-nadczynność tarczycy;
-nadmiar witaminy D;
-urazy wymagające długotrwałego unieruchomienia (długotrwałe unieruchomienie w łóżku powoduje uwalnianie do krwi wapnia znajdującego się w kościach);
-inne przewlekłe choroby.

W przypadku łagodnej hiperkalcemii zwykle nie występują żadne objawy. Jeżeli stężenie wapnia zwiększa się powoli, nawet znaczna hiperkalcemia może przebiegać bez objawów lub dolegliwości. Najczęściej zgłaszane wczesne objawy hiperkalcemii to: ogólne osłabienie, problemy z koncentracją, zwiększone pragnienie, zwiększenie wydalania moczu.

Gdy stężenie wapnia jest umiarkowane lub duże, mogą występować: zaparcia, brak apetytu, ból brzucha, nudności, wymioty, osłabienie mięśni, uczucie zmęczenia, senność lub nawet śpiączka.

Pierwszym objawem długotrwałej bezobjawowej hiperkalcemii może być kamica układu moczowego (np. kolka nerkowa), a objawem ciężkiej hiperkalcemii może być ostre zapalenie trzustki.

Hiperkalcemia rozpoznawana jest na podstawie oznaczenia stężenia wapnia we krwi i stwierdzenia, że jest ono powyżej zakresu normy. Stężenie wapnia całkowitego w surowicy zależy również od stężenia albuminy we krwi, dlatego w celu dokładniejszej oceny zwykle oznacza się również stężenie albuminy i wylicza tzw. skorygowane stężenie wapnia całkowitego. Inny, lepszy, sposób polega na oznaczeniu stężenia wapnia zjonizowanego w surowicy. Dalsze badania, które zwykle wykonuje się w razie stwierdzenia hiperkalcemii to: EKG, stężenie kreatyniny w surowicy krwi (aby ocenić, czy nie ma niewydolności nerek), stężenie we krwi fosforu, fosfatazy zasadowej, parathormonu, witaminy D oraz gazometria.

Skuteczne leczenie hiperkalcemii polega na usunięciu jej przyczyny. Jeśli mamy do czynienia z hiperkalcemią spowodowaną nowotworem, gruczolakiem przytarczyc, lub nadczynnością tarczycy — leczenie skupia się na eliminowaniu tych zmian. Jeśli przyczyną hiperkalcemii jest nadmierna podaż witaminy D, a w efekcie zatrucie witaminą D, pacjent niezwłocznie odstawia suplementację i jest leczony glikokortykosteroidami. U chorych na nerki, przeprowadza się dializy, aby wspomóc proces oczyszczania organizmu z wapnia.

Leczenie hiperkalcemii opiera na podawaniu leków:
-zmniejszających stężenie wapnia;
-moczopędnych, które pomogą wydalić wapń z moczem;
-hamujących wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego;
-zmniejszających uwalnianie się wapnia z kości.

Pacjenci obarczeni ryzykiem wystąpienia hiperkalcemii muszą regularnie kontrolować stężenie wapnia we krwi. O tym jak często to robić, decyduje lekarz opiekujący się pacjentem. Nie wolno na własną rękę długotrwale przyjmować witaminy D i preparatów wapnia, zwłaszcza w dawkach większych niż zalecane zapotrzebowanie dobowe.