Giardiaza (lamblioza)

Giardiaza (lamblioza) to zakażenie jelita cienkiego wywołane przez pierwotniaka Giardia lamblia. Rozprzestrzenia się poprzez skażoną żywność i wodę oraz przez bezpośredni kontakt międzyludzki. Objawami giardiazy są biegunka, bóle w górnej części brzucha, wzdęcia, ogólne osłabienie, brak apetytu oraz widoczna utrata masy ciała spowodowana niedożywieniem i niedoborami pokarmowymi.

Najrzadziej do zarażenia lambliozą dochodzi poprzez spożycie zanieczyszczonego pokarmu. Rezerwuarem pasożyta są głównie ludzie oraz ssaki dzikie i domowe (przede wszystkim psy i koty). Lamblia występuje powszechnie na całym świecie, a endemicznie przede wszystkim w krajach rozwijających się. Trzeba pamiętać o tym, że w krajach rozwiniętych zachorowania występują sporadycznie, podobnie jak epidemie wywołane skażeniem wody pitnej lub szerzeniem się zarażenia w zamkniętych środowiskach, takich jak żłobki, przedszkola czy domy opieki społecznej.

Wyróżnia się następujące postaci choroby:

– bezobjawowe zarażenie, które w większości przypadków ustępuje samoistnie; jest to najczęstsza forma zarażenia
– giardioza ostra – objawami są: biegunka (~90% przypadków; stolce cuchnące, wodniste, bez krwi i śluzu w stolcu) i ból kurczowy w górnej części brzucha (~70%; dolegliwości dyspeptyczne); osłabienie, wzdęcie brzucha, nudności, utrata apetytu i ubytek masy ciała, rzadziej wymioty i gorączka.
– giardioza przewlekła (biegunka tłuszczowa) – objawy są podobne do tych, które występują w ostrej fazie choroby, lecz łagodniejsze i powtarzające się okresowo. Należą do nich: luźne stolce lub biegunka tłuszczowa, objawy złego wchłaniania, utrata masy ciała, osłabienie, wzdęcia, ból kolkowy brzucha, depresja. U dzieci prowadzi do niedożywienia i zahamowania wzrastania.
– objawy nietypowe – pokrzywka, reaktywne zapalenie stawów; może się rozwinąć wtórna nietolerancja laktozy, zapalenie dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego.

W diagnostyce wykonuje się badanie morfologiczne krwi z rozmazem. Można wykryć obecność eozynofili (komórek kwasochłonnych) rzędu 4–8%. Konieczne jest badanie parazytologiczne kału na obecność cyst (badanie trzeba powtarzać). Użyteczny może być test wykrywający antygen Giardia w kale. Wykonuje się też badanie treści dwunastniczej (pobieranej sondą lub testem za pomocą specjalnej kapsułki). Pobrany materiał bada się natychmiast po pobraniu. Rozpoznaje się w tej metodzie wyłącznie żywe pierwotniaki.

W leczeniu gardiozy stosuje się leczenie objawowe biegunki, jak w przypadku innych rodzajów ostrej biegunki. Ponadto stosuje się leki mające na celu wyeliminowanie pasożyta z organizmu. Należą do nich tynidazol, nitazoksanid, metronidazol, albendazol, mebendazol i paromycynę. Leczenie jest obowiązkowe u każdego zarażonego (niezależnie od występowania objawów klinicznych), w tym wszystkich zarażonych współdomowników chorego.

Zapobieganie lambliozie obejmuje:
– Przestrzeganie standardów sanitarno-higienicznych.
– Dokładne mycie owoców i jarzyn w czystej wodzie, unikanie pokarmów nieznanego pochodzenia, unikanie picia wody nieznanego pochodzenia oraz wody ze strumieni, rzek i jezior (gotowanie lub filtrowanie wody niszczy cysty, chlorowanie wody nie niszczy cyst).
– Izolacja chorych z biegunką od pracy w żłobku i przedszkolu do czasu jej ustąpienia.
– Zakaz korzystania z kąpielisk przez chorych na giardiozę do 2 tyg. po ustąpieniu objawów.
– Karmienie piersią zapobiega giardiozie noworodków.