Ganglion

Ganglion (torbiel galaretowata) to zmiana o charakterze guza wypełniona płynem pojawiająca się na powierzchni skóry lub w pobliżu stawu. Torbiel galaretowata powstaje w pochewkach ścięgien, więzadłach lub torebce stawowej. Najczęściej występuje w obrębie dłoni, nadgarstków lub stóp. Od zwykłych torbieli odróżnia je brak ściany nabłonkowej i w przeciwieństwie do torbieli synowialnych nie mają połączenia z jamą stawową lub błoną maziową.

Gangliony powstają w wyniku produkcji nadmiernej ilości płynu stawowego wewnątrz stawu lub w pochewce otaczającej ścięgna. Fizjologicznie obecność treści płynowej w jamie stawu jest pożądana, ponieważ zapobiega ona tarciu o siebie powierzchni kostnych oraz chrzęstnych. Jednakże jej nadmiar powoduje też wzrost ciśnienia, rozciąganie torebki, aż wreszcie powstanie zachyłka, a przez to guzka widocznego pod skórą w okolicy stawu. Uważa się, że powstawanie ganglionów związane jest z nadmiernym napięciem stawów lub urazami.

Gangliony są widoczne i wyczuwalne jak podskórne guzki o różnej spoistości, raczej miękkie, przesuwalne względem podłoża. W zależności od tego, jak bardzo są wypełnione, na przestrzeni dni, tygodni mogą mieć zauważalnie różną wielkość. Większość tych zmian jest niebolesna. Tylko niektórzy pacjenci odczuwają dolegliwości bólowe ganglionu, najczęściej po przeciążeniu pracą, po całym dniu.

Ganglion rozpoznawany jest przez lekarza na podstawie wywiadu i badania klinicznego, jednak wymaga to bezwzględnie potwierdzenia w badaniach obrazowych. Najpopularniejszym i bardzo skutecznym badaniem jest USG. W niektórych przypadkach, szczególnie jeśli podejrzewa się inne towarzyszące uszkodzenia, pomocne bywa badanie RTG i/lub MRI danej okolicy. W przypadku wątpliwości diagnostycznych, gdy na podstawie badań obrazowych nie udaje się ustalić pewnego rozpoznania, co do charakteru zmiany, konieczne może być jej chirurgiczne wycięcie i przekazanie do badania histopatologicznego.

Wskazaniem do leczenia są zmiany wywołujące dolegliwości bólowe oraz względy estetyczne. Początkowo można stosować metody zachowawcze – odciążanie okolicy ganglionu, unieruchomienie w ortezie, masaż czy inne sposoby leczenia przeciwzapalnego. Kolejnym krokiem może być nakłucie ganglionu pod kontrolą badania USG celem opróżnienia go i miejscowego podania leku przeciwzapalnego (kortykosteroidu). Jest to bardzo skuteczna metoda, jednak nie daje gwarancji zapobiegnięcia nawrotowi ganglionu. Najskuteczniejsze i dające najtrwalsze efekty w usuwaniu ganglionów ma leczenie operacyjne, które jest szczególnie wskazane w przypadku zmian bolesnych, uciskających sąsiednie struktury. W zależności od umiejscowienia ganglionu jego usunięcie wykonuje się metodą otwartą z nacięcia nad zmianą lub artroskopowo z kilku małych nacięć.

W celu zapobiegania pojawieniu się ganglionu należy unikać przeciążeń okolicy rąk, nadgarstków pracą, szczególnie powtarzalnymi ruchami. Należy robić regularne przerwy, odpoczywać. Źle dobrana aktywność fizyczna także może sprzyjać pojawianiu się ganglionów – należy dbać o prawidłową technikę wykonywania ćwiczeń i odpoczynek między treningami.