Choroba wrzodowa dwunastnicy

Choroba wrzodowa dwunastnicy polega na cyklicznym pojawianiu się wrzodów trawiennych w obrębie dwunastnicy. Wrzody te są ubytkami w błonie śluzowej tego narządu, którym towarzyszy stan zapalny oraz martwica. Choroba ta jest wynikiem braku równowagi pomiędzy czynnikami ochronnymi (błoną śluzową pokrytą śluzem) a czynnikami drażniącymi (np. kwasem solnym).

Choroba wrzodowa rozwija się w wyniku zaburzeń równowagi między odpornością błony śluzowej a ilością substancji o działaniu wrzodotwórczym. Do głównych przyczyn jej powstania zalicza się:
-zakażenie bakterią Helicobacter pylori;
-przyjmowanie niektórych leków, np. NLPZ;
-spożywanie produktów drażniących żołądek (np. ocet, mocny alkohol, pieprz czarny, ostra papryka, kawa, napoje gazowane);
-palenie papierosów;
-narażenie na przewlekły stres i napięcie nerwowe.
Wrzody żołądka i dwunastnicy rozwinąć mogą się również w przebiegu wielu chorób, w tym m.in.: zespołu Zollingera i Ellisona, choroby Leśniowskiego i Crohna, sarkoidozy, zespole rakowiaka. Zdarzają się też przypadki, kiedy niemożliwe jest określenie przyczyny choroby wrzodowej.

Charakterystycznym objawem wrzodów żołądka i dwunastnicy jest ból w nadbrzuszu, który pojawia się około 1-3 godzin po posileniu się. Dolegliwości bólowe ustępują po zażyciu środków, które hamują/zobojętniają kwas solny oraz zaraz po jedzeniu. Pojawić się może również na czczo, czyli ranem lub nocą. Objawami wrzodów żołądka i dwunastnicy mogą być również: wymioty, nudności, wzdęcia, zaparcia na przemian z biegunkami, brak apetytu, pieczenie za mostkiem (zgaga), spadek masy ciała, niesmak w ustach, gorzkie/kwaśne odbijanie. Zdarzyć się może również, że choroba wrzodowa będzie miała przebieg bezobjawowy. W ciężkich przypadkach może dojść w wyniku stanu zapalnego do zwężenia odźwiernika, krwawienia i perforacji wrzodu.

Podstawowym badaniem wykonywanym w celu ustalenia rozpoznania choroby wrzodowej jest gastroskopia. Pozwala na ocenę górnego odcinka przewodu pokarmowego. Polega na wprowadzeniu do niego endoskopu, czyli giętkiego przewodu, który posiada układ rejestrujący i przekazujący obraz. Z dwunastnicy wycinki pobiera się, jeżeli za chorobę wrzodową odpowiada inny czynnik niż zakażenie Helicobacter pylori. Sporadycznie w rozpoznaniu wrzodów żołądka i dwunastnicy wykonuje się badanie rentgenoskopowe.

Jeśli choroba wrzodowa dwunastnicy jest spowodowana zakażeniem Helicobacter pylori stosowana jest antybiotykoterapia. W leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy zastosowanie znajdują również leki IPP (inhibitory pompy protonowej) i H2-blokery, które zmniejszają kwaśność soku żołądkowego. Rzadkością jest postępowanie operacyjne. Wskazaniem do niego jest brak efektów dotychczasowego leczenia lub pojawienie się powikłań ze strony wrzodu, takich jak perforacja, krwotok, zwężenie odźwiernika.

Leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy opiera się w dużej mierze na odpowiednim sposobie odżywiania. Chorzy powinni również unikać stresu. W chorobie wrzodowej wskazane jest zaprzestanie palenia papierosów i niestosowanie leków działających drażniąco na śluzówkę żołądka.

Zalecenia żywieniowe obejmują unikanie pokarmów nasilających dolegliwości. Należy ograniczyć picie kawy, alkoholu oraz palenie papierosów. Zaleca się także unikanie w miarę możliwości niesteroidowych leków przeciwzapalnych, zwłaszcza w połączeniu ze sterydami.