Alkoholowa choroba wątroby

Alkoholowa choroba wątroby to choroba spowodowana uszkodzeniem miąższu wątroby w wyniku spożywania alkoholu. Może mieć ostry początek lub przebieg przewlekły, prowadzący do marskości wątroby. Zwykle odnosi się do współistnienia co najmniej dwóch podjednostek, tj. alkoholowego stłuszczenia wątroby, alkoholowego zapalenia wątroby i alkoholowej marskości wątroby.

Alkoholowe uszkodzenie wątroby rozwija się w wyniku nadużywania etanolu, czyli alkoholu etylowego. Ponieważ to wątroba jest głównym miejscem metabolizmu alkoholu etylowego, jej uszkodzenie jest zwykle najbardziej widoczne w obrazie klinicznym. Poza uszkodzeniem samej wątroby u chorego obserwuje się także zmiany w wielu innych narządach organizmu oraz psychofizyczne uzależnienie od alkoholu.

Niepowikłane stłuszczenie wątroby przebiega najczęściej bezobjawowo, niekiedy towarzyszy mu uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej, spowodowane przez powiększoną wątrobę. Alkoholowe zapalenie wątroby charakteryzuje się natomiast różnorodnością objawów – w najcięższych przypadkach: żółtaczką, gorączką, obrzękami, wodobrzuszem i objawami niewydolności wątroby. Jednak nawet zaawansowane zapalenie wątroby może długo przebiegać bez objawów.

Rozpoznanie alkoholowej choroby wątroby opiera się na potwierdzeniu nadużywania alkoholu przez pacjenta, charakterystycznym obrazie klinicznym oraz badaniach laboratoryjnych. W badaniach biochemicznych cechą charakterystyczną jest niewielkie, w stosunku do innych zapalnych uszkodzeń wątroby, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych – aminotransferazy asparaginianowej (AST) i alaninowej (ALT), z przewagą aminotransferazy asparaginianowej. Typowy jest wzrost aktywności γ-glutamylotranspeptydazy (GGTP), wywołany przez zwiększony metabolizm alkoholu etylowego. Zwiększenie stężenia bilirubiny jest następstwem zaburzeń czynności wątroby, ale także towarzyszącej hemolizy (tj. rozpadu czerwonych krwinek). Cechą charakterystyczną u osób nadużywających alkohol jest zwiększenie stężenia kwasu moczowego, cholesterolu i triglicerydów, chociaż nie ma to bezpośredniego związku z uszkodzeniem wątroby. Typowy jest także wzrost średniej objętości krwinki czerwonej, zależny od niedoborów kwasu foliowego. W badaniu ultrasonograficznym wątroby można natomiast z dużym prawdopodobieństwem potwierdzić obecność stłuszczenia.

W leczeniu tego schorzenia i zapobieganiu jego wystąpienia podstawowe znaczenie ma abstynencja alkoholowa (tzn. całkowite powstrzymanie się od spożywania wszelkich rodzajów alkoholu). Po okresie abstynencji stan chorego może ulec znaczącej poprawie. Jeżeli zaprzestanie spożywania alkoholu z własnej woli jest niemożliwe, ponieważ występuje bardzo silna potrzeba picia alkoholu (co może wskazywać na uzależnienie) lub w razie już stwierdzonego uzależnienia od alkoholu należy zgłosić się do poradni leczenia uzależnień, w której pracują m.in. psychologowie i do grupy wsparcia (np. ruchu Anonimowych Alkoholików).

Aby uniknąć wystąpienia alkoholowej choroby wątroby, należy przestrzegać zasad ograniczonego spożywania alkoholu i prawidłowo się odżywiać.