Co to jest refluks niemowlęcy?

Refluksem żołądkowo-przełykowym (GER) określa się sytuację, kiedy treść pokarmowa cofa się mimowolnie z żołądka do przełyku. U noworodków i niemowląt występuje tzw. refluks fizjologiczny, który jest związany z anatomiczną i motoryczną niedojrzałością układu pokarmowego (wynika z niedojrzałości tzw. bariery antyrefluksowej) [1,2].

Jakie są przyczyny refluksu u niemowląt?

Przyczyną refluksu żołądkowo-przełykowego u niemowląt jest niedojrzałość układu pokarmowego, zarówno pod względem anatomicznym jak i czynnościowym. Przełyk u niemowląt jest krótki, a jego objętość ograniczona. Dodatkowo u niemowląt występuje mniej ostry kąt Hisa, sprzyjający refluksowi. Do występowania refluksu niemowlęcego przyczynia się także leżąca pozycja, w której najczęściej przebywa niemowlę. Tzw. fizjologiczny refluks u niemowląt pojawia się po posiłku, trwa krótko i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia dziecka. Nie występuje podczas snu. Zazwyczaj ustępuje samoistnie po pierwszym roku życia, co wiąże się z dojrzewaniem układu pokarmowego, a także osiągnięciem pionowej postawy ciała przez dziecko.

Jeśli refluks jest długotrwały, a także w jego konsekwencji pojawiły się negatywne skutki w przełyku lub poza nim (np. nadżerki), a także jeśli jego występowanie nie wiąże się z przyjmowaniem posiłku, mówimy o tzw. refluksie patologicznym. Wymaga on szczegółowej diagnostyki oraz leczenia [1,3].

Choroba refluksowa przełyku

Konsekwencją refluksu patologicznego może być choroba refluksowo-przełykowa (GERD), czyli zespół objawów i zmian morfologicznych, które pojawiły się w następstwie refluksu. Objawy choroby refluksowej przełyku mogą dotyczyć nie tylko układu pokarmowego. Mogą się pojawić również dolegliwości ze strony układu oddechowego jak np. świszczący oddech, czy przewlekły kaszel. Ponadto można zaobserwować też dolegliwości pochodzące z układu krążenia, jak kołatanie serca, czy też laryngologiczne, jak chrypka, czy bezdech senny [1,2]

Refluks, a ulewanie czy to te same pojęcia?

Pojęcia ulewanie i refluks często bywają używane zamiennie, jednak nie są ze sobą tożsame. Refluks oznacza cofanie się treści z żołądka do przełyku, jednak nie musi w tym przypadku oznaczać to cofanie się jej aż do jamy ustnej. To oznacza, że refluksem nazywamy każdy ruch wsteczny  treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Natomiast ulewanie to cofanie się treści pokarmowej do jamy ustnej i niekiedy także poza nią, co łatwo zauważyć [1].

Jak rozpoznać refluks u niemowlaka?

Objawy, które mogą wskazywać na refluks, nie zawsze rodzicom kojarzą się właśnie z tą dolegliwością. O refluksie najczęściej myślimy jeśli u dziecka pojawia się ulewanie (regurgitacja), natomiast mogą świadczyć o nim także inne objawy:

• przewlekły kaszel, mimo że dziecko nie jest chore,
• odruch przeżywania u dziecka, mimo że w ostatnim czasie nie było ono karmione,
• niepokój, rozdrażnienie, problemy ze snem,
• prężenie,
• niechęć do leżenia na brzuchu, lub niektórych aktywności charakterystycznych dla niemowląt (jak zabawa nóżkami), które mogą nasilać nieprzyjemne dolegliwości związane z refluksem,
• problemy z karmieniem (brak apetytu, szybkie i nerwowe jedzenie),
• słaby przyrost masy ciała [3].

Refluks u niemowlaka — jak pomóc?

Fizjologiczny refluks niemowlęcy jest dolegliwością przemijającą, co jest ważną informacją dla rodziców, którzy niepokoją się tą dolegliwością. Postępowanie w przypadku refluksu u niemowlaka, polega przede wszystkim na modyfikacjach związanych z jego żywieniem.  Zaleca się:

• częstsze karmienia, dzięki czemu niemowlę przyjmuje jednocześnie mniejsze objętości pokarmu,
• stosowanie specjalnych zagęstników do mieszanek mlecznych (np. Nutriton),
• stosowanie mleka modyfikowanego dedykowanego na problemy z refluksem (najczęściej są one oznaczone symbolem AR i zawierają w składniki, które mają na celu zagęścić pokarm, jak skrobia ziemniaczana lub ryżowa np. Bebilon Ar, Enfamil Ar).
• ulgę dziecku może przynieść także odbijanie po każdym posiłku i układanie w pozycji na brzuszku lub na boku, najlepiej przećwiczonej i skonsultowanej z fizjoterapeutą).

Niekiedy refluks może wymagać szerszej diagnostyki, zwłaszcza u starszych dzieci lub gdy pojawiają się niepokojące dolegliwości z różnych układów i narządów. Do diagnostyki refluksu stosuje się badania takie jak m.in. pHmetria, przełyku, badanie

Jak leczyć refluks u niemowlaka?

Co na refluks u niemowlaka? Niekiedy konieczna może okazać się farmakoterapia, którą powinien zalecić lekarz. Do leczenia refluksu stosuje się leki alkalizujące, prokinetyczne, leki działające ochronnie na błonę śluzową żołądka, a także mające na celu zahamowanie wydzielanie kwasu solnego.

W aptekach dostępne są preparaty dostępne bez recepty na refluks u niemowlaka przede wszystkim w postaci syropów (Gastrotuss baby, Dicogel Gastro). Preparaty w składzie zawierają przede wszystkim alginiany oraz kwas hialuronowy. Substancje te tworzą pewnego rodzaju barierę ochronną, która utrudnia przedostawanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku.

Czy probiotyk na refluks u niemowlaka to dobry wybór?

Poszukując pomocy dla swoich dzieci, rodzice często pytają o środki, które pomogą złagodzić refluks niemowlęcy. Probiotyki, znane także jako kropelki na refluks u niemowlaka to często kupowane preparaty. Czy podawanie ich faktycznie może zredukować objawy refluksu?

Przeprowadzone badania wskazują, że niektóre rodzaje bakterii jak Lactobacillus czy Bifidobacterium są korzystne w przypadku choroby refluksowej (GERD).  Przede wszystkim szczepy Lactobacillus acidophilus, Lactoabacillus casei, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus rhamnosus, wykazały właściwości łagodzące dolegliwości wynikające z GERD, jak uczucie pieczenia w klatce piersiowej. Jednak zastosowanie probiotyków u niemowląt warto skonsultować w tym przypadku z lekarzem. [4].